“Alibaba’nın Dünyası” Adlı Kitaptan Notlar

Merhaba sevgili okuyucularım,

Geçmiş günlerde okuduğum ve Alibaba’da Uluslararası İletişim Başkanı olarak görev yapmış Porter Erisman tarafından yazılmış olan “Alibaba’nın Dünyası” adlı kitapta gözüme çarpan notları sizler için bir araya getirmeye çalıştım. 

Porter Erisman yaklaşık sekiz yıllık Alibaba kariyerinde, şirketin sıfır noktasından başlayıp binlerce çalışana sahip ve halka arz edilmiş bir firma haline gelme yolculuğuna tanıklık etmiş biridir. Ayrıca Alibaba’nın kurucusu Jack Ma’nın da yanında yer alarak ondan ne dersler alınabileceğini değerlendirmiştir. Bu özette de daha çok Jack Ma ve Alibaba şirketinin girişimcilere ne dersler verdiğini göreceğiz.

Jack Ma girişimcilerin “Tavşan kadar hızlı fakat kaplumbağa kadar da sabırlı olmalarını” öğütlemektedir. 

Her girişimci gibi onun da büyük hayalleri vardı ve başarısızlıklardan dolayı karamsarlığa düşmüyordu. Örneğin Alibaba’yı Avrupalı yatırımcılara tanıtacakları Berlin’deki toplantıya sadece altı kişi katıldığını görünce ekibine dönüp “Bir sonraki gelişimizde bu salonda yer kalmayacak” demiştir. 

Rakibin faaliyetini kopyalamanın en sonunda başarısızlık getireceğini düşünen Ma, kendisine verilen eBay ile ilgili bir kitabı okumayı reddedip “Onların yöntemini kopyalamak istemiyorum” demiştir. 

İşler ne kadar değişirse değişsin, şirket ne kadar büyürse büyüsün iyi bir yöneticinin her zaman kendi olması gerektiğini savunmuştur. Kendisine “Sizin film kahramanınız kimdir?” diye sorulduğunda, “Forrest Gump” diye yanıt vermiştir. Buna şaşıran gazetecilere de şöyle bir açıklama yapmıştır. “Evet o adamı gerçekten severim. O filmi yaklaşık on kez izledim. Her ne değişirse değişsin, senin sen olduğunu bana öğretti. Ve ben halen on beş yıl önceki, ayda sadece 20 Dolar kazanan adamım.”

Ma ne zaman ekibinden hedef belirlemelerini istese ekibi hep makul hedefler koyardı. Ma bunların üzerinden geçip rakamları üçe dörde katlayınca “Hayal etmezseniz asla olmaz” derdi. Yılın sonunda hedeflerin üzerinde performans gerçekleşmiş olurdu. 

Alibaba ve grup şirketi Taobao tarafından eBay’e bakınca hiçbir zaman başarılı olunamaz gibi geliyor. Oysa Taobao yıllar içerisinde eBay’in Çin’deki faaliyetlerine karşı oldukça başarılı olmuştu.

Ma, kurulacak şirketin bir insan ömrüne sahip olması gerektiğini ifade ediyordu. Ona göre 102 yıllık bir şirket ömrüne göre bir planlama yapılmalıdır. Ma, “Bugün zordur, yarın daha zordur ama yarından sonrası güzeldir.  Fakat şirketlerin çoğu yarın gece ölür ve ertesi sabah güneşin doğuşunu görmez” Diyor. 

Alibaba’nın inancına göre müşteri birinci, çalışanlar ikinci, yatırımcılar üçüncü sırada önemlidir. 

Jack, “Eğer tavşanları kovalayan bir kurtsan tek bir tavşana odaklan. Tavşanı yakalamak için kendini değiştir ama tavşanı değiştirme” demiştir. Şirketler bir süre sonra esas misyonlarını unutur ve hedeflerin arasında kaybolurlar. İş modellerini değiştirmesine rağmen Alibaba hiçbir zaman “iş yapmayı kolaylaştırmak” olan esas misyonunu kaybetmedi. 

Ona göre en iyi olmak pazarda birinci olmaktan önemlidir. Sanırım bunun birçok örneği hemen hepimizin aklına gelecektir. Ben Nokia diyeyim, gerisini siz getirin…

Jack temkinli biriydi. Ona göre yağmur yağmıyorken şemsiye almak gerekliydi. Krizde iflas eden şirketlerin çoğu basit tedbirlerle kendilerini koruyabilecekken, daha fazla kazanmak uğruna birçok yatırıma girdikleri aşamada nakde ihtiyaçları olduğu için batmışlardır. 

Bedelsiz olmak da bazen bir iş modeli olabilir. Bunu eBay çok eleştirmişti. Fakat bu modelin çalıştığı ortaya çıktı. Bu iş modelini derinlemesine analiz eden Chris Andersen’in, Free isimli kitabını sizler için http://www.okanacar.com/search?q=Free adresinde özetlemiştim. 

Kitapta ilginç bir not daha var. Buna göre İlkbahardaysan kışa hazırlanman gerekir. Şirketlerin bazı önemli kırılma anları vardır. Örneğin halka arz gibi. Her dönüm noktası bir krize zemin hazırlar. Çünkü şirket artık aynı şirket değildir. Alibaba’nın olay örgüsü tek değildir. Aynı şey Google, Apple, Microsoft ve Facebook’un da başına geldi. Bir Golyat haline gelene kadar Davut her zaman kahramandır. Zihinsel olarak kışa hazır olduğunuz zaman hala ilkbaharda olduğunuz zamandır. 

Jack Ma eğer deneyimleri için bir kitap yazarsa adının “Alibaba ve 1001 Hata” olacağını söylermiş. Erisman’a göre Jack Ma’nın iki önemli özelliği vardır. Bunlardan biri dirençli olmak diğeri de unutmaktır. Yenilgilerle yüz yüze geldiğinde kendisinin inanılmaz derecede dirençli olduğunu ifade ederken, hatalara saplanıp geriye bakmak yerine bunları unutup devam etmeyi tercih etmesinin şirketi bugünkü haline getirdiğini söylemektedir. 

Alibaba’nın ilk ekibi seçme üniversitelerinden alınmış insanlardan oluşuyordu. Fakat ilk tökezlemede birbirlerine düştüler ve şirket başıboş kaldı. Oysa yıldız oyuncu olmayan ve birbirine denk bir ekip bu şirketi kendi egolarını bir kenara bırakıp bugünlere getirdi. 

Jack Ma’ya göre şirket içerisinde zenginliğin yayılması gerekmektedir. Buna göre şirketin hisseleri veya hisse opsiyonları çalışanlarla paylaşılmalıdır. Çalışanlar buranın kendi şirketleri olduğunu düşünmelidirler. 

Çin kuralları sürekli değişen ve hızla yenilenen bir ülkedir. Buna göre önde gelen şirketler hiçbir şeye karışmadan öylece oturup hükümet düzenlemelerinin konumlarını yüzde yüz netleştirmesini bekleyemezler. Bu sebeple adım atmalı ve bunun karşılığında kabul edilirlerse devam etmeli, edilmezlerse bağışlanmak için uğraşmalıdırlar. 

Porter Erisman’a göre hükümete aşık olmalı ama onunla evlenmemelidir. Buna göre hükümetin uygulamalarına ters hareket edilmemeli fakat diğer taraftan da hükümetle de faaliyetler anlamında aynı yolda yürünmemelidir. Şirket hem mevcut hükümete saygılı olurken hem de apolitik olabilmelidir. 

Son olarak Alibabaya göre en önemli ilişki müşteri ile olan ilişkidir. Müşteri her zaman en önemli olandır ve şirketin varlık sebebidir. Onun işi kolaylaştırılmalı ve deneyimi hep en üst düzeyde tutulmalıdır. 

Umarım beğenmişsinizdir, size iyi okumalar dilerim.