Patent Alma Süreci ve Önemi

Bu yazımızda bankalar için oldukça önemli olan patent hakkında bilgi vermeye çalışacağız. Patent hakkı, sınırlı bir süre ve yer için üçüncü kişiler tarafından buluşun izinsiz olarak üretilmesini, satılmasını veya kullanılmasını engelleme yoluyla sahibine tanınan tekel haklarıdır. Bu hakları gösteren belgeye de patent denir. Patent hakkında koruma süresi başvuru tarihi itibariyle başlar ve 20 yıla kadar sürebilir. Ülkemizde patent korumasında incelemesiz ve incelemeli olmak üzere iki sistem mevcuttur. İncelemeli patent sisteminde, araştırma raporundan sonra inceleme raporu düzenlenirken, incelemesiz patent sisteminde ise sadece araştırma raporu düzenlenmektedir.

Kriterler

·         Yenilik: Buluşun dünya çapında daha önce var olmaması yani tekniğinin bilinen durumuna dahil olmaması anlamına gelir. Tekniğin bilinen durumu ise patent başvurusunun yapıldığı tarihten önce buluş konusunda dünyanın herhangi bir yerinde erişilebilir her türlü bilgi anlamına gelmektedir.

·         Buluş Basamağı: Buluşun, ilgili olduğu teknik alanda uzman bir kişi tarafından tekniğin bilinen durumundan kolaylıkla çıkarılamayacak nitelikte olması anlamına gelir.

·         Uygulanabilirlik: Buluşun sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir, uygulanabilir veya kullanılabilir nitelikte olması anlamına gelir.

Özellikleri

·         Her patent, sadece başvuru yapılan ülkede koruma sağlar. Başka ülkelerde de koruma isteniyorsa koruma istenen ülkelere de başvuru yapılması gerekmektedir.

·         Patent isteme hakkı, buluşu yapana ve onun haleflerine ait olup başkalarına devri mümkündür.

·         Patent almak için başvuru yapan kişi 12 ay içinde Paris Sözleşmesi’ne taraf ülkelerden birine başvuru yapabilir. Süreç sonunda patent alma hakkı kazanılırsa, patent süresi başvurunun yapıldığı ilk tarihten itibaren başlar. Örneğin Türkiye’de 01.01.2014 tarihinde patent başvurusu yapan bir kişi, 11 ay sonra Paris Sözleşmesi’ne tabi bir ülkede de başvuru yapar ve patent alma hakkı kazanırsa, iki ülkede de koruma süresi 01.01.2014’ten itibaren başlar.

Patent Alma Süreci

Bir buluş ortaya çıkarmak, bunun için patent almak ve nihayetinde buluşu ticarileştirmek, zaman ve para gerektiren zorlu süreçlerdir. Bu yüzden buluşun yeni ve uygulanabilir olduğundan emin olmak için ciddi bir ön araştırma yapılması gerekmektedir. Zira birçok patent başvurusu yeni olmadığından patent sürecinde belge alamamakta ya da mahkemelerde dava konusu haline gelmektedir. Ön araştırma için Türkiye Patent Enstitüsü’nün (TPE) online sistemi makul bir ücret karşılığında kullanılabilmektedir. Başvuru için gerekli unsurlar şu şekildedir:

 

Başvuru Formu; Patent başvurusu için TPE-P-101 no’lu form doldurulmalıdır. Başvuru formunun güncel haline htpp://www.tpe.gov.tr/portal/default2.jsp?sayfa=131 adresinden ulaşmak mümkündür.

 

Başvuru Ücreti;  Başvuru için başvurunun türüne göre 27 TL ile 158 TL arasında ücret alınır.

Tarifname; Tarifname buluşun tüm detayıyla anlatıldığı kısımdır. Tarifname, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alanda uzman olan bir kişi tarafından buluşun uygulanabilmesini sağlayacak nitelikte hiçbir şey gizlenmeden ayrıntılı ve açık olmalıdır. Tarifnamenin en başına “TARİFNAME”, bunun altına da “Buluş Başlığı” yazılmalıdır. Burada belirtilen buluş başlığı, başvuru formu ve özet sayfasındaki başlıkla aynı olmalıdır.

 

İstemler; İstemler, buluşun koruma talep edilen, yeni olduğu iddia edilen teknik özelliklerinin belirtildiği kısımdır. Diğer bir ifadeyle koruma kapsamı istemlerle belirlenir ve korunması istenen teknik özellikler istemlere yazılmalıdır. İstemlere yazılmayan özellikler koruma kapsamına alınmaz. İstemler sayfasının başına sadece “İSTEMLER” yazılmalıdır.

Özet; Buluşla ilgili genel teknik bilgi verilen kısımdır ve tercihen 50-100 kelimeden oluşmalıdır. Özetin en başına “ÖZET”, bunun altına da “Buluş Başlığı” yazılmalıdır.

 

Bu unsurları barındıran başvuru formu TPE’ye gönderilir, TPE’de önce uzman kişiler tarafından şekli bir inceleme yapılır. Eğer istenilen formatta bir başvuru formuysa onaylanır ve başvuru yapanın talebi doğrultusunda detaylı bir araştırma raporu hazırlanır. (Buluş sahibine araştırma talebinde bulunması için maksimum 15 aylık bir süre tanınır.) Bu araştırma raporu ürünün patentlenebilir olduğuna karar vermek için ilk aşamadır. Buluş sahibi başvuru formunda bulunan tarifname üzerinde değişiklik yapacağını ya da eski hali ile başvurusuna devam edeceğini yazılı olarak açıklar. Başvurusuna devam etme kararı alırsa, araştırma raporunun hazırlanmasından sonraki 3 ay içerisinde incelemeli ya da incelemesiz patent sistemlerinden birini tercih ettiğini TPE-P-116 formu ile Enstitüye bildirir. Bu aşamada 6 ay içinde üçüncü kişiler bu patent talebine itiraz edebilir ve değerlendirme sürecinde bu itiraz da dikkate alınarak inceleme raporu hazırlanır. İnceleme Raporu ürünün patentlenebilir olup olmadığına karar vermek için son aşamadır. Bu rapordan sonra, patent talebinde bulunan kişiye olumlu ya da olumsuz bir karar yazısı gönderilir. Karar yazısı olumlu ise patent alınmış olur ve koruma süresi başlar, olumsuz olması durumunda, buluş sahibine ürün üzerinde değişiklik yapıp tekrar sunabilmesi için 6 ay süre verilmektedir.

Sonuçta;

·         Patent almak uzun ve zorlu bir süreç gibi gözükse de çok önemli avantajları vardır. Zira patent sahibi icat edilen ya da geliştirilen ürünün kullanım, üretim ve satım haklarını 20 seneye kadar tekelinde bulundurur.

·         Bu süre içerisinde ürünü kullanmak isteyenler, patent sahibinin onayını almak zorundadır. Patent sahibi isterse ücret karşılığında haklarını başkalarıyla paylaşabilir.

·         Patent almak emek harcayarak icat edilen ya da geliştirilen ürünün özlük haklarını buluş yapan kişiye vererek, yeni ürünlerin geliştirilmesini teşvik etmektedir. Ürün geliştirme birimi olarak çıkaracağımız bütün önemli ürünleri, çıkarmadan önce patent başvurusunda bulunarak koruma altına almamız gerekmektedir. Zira geliştirdiğimiz bir ürüne bizden önce başka bir banka patent talebinde bulunursa, patenti almak çok zorlaşır. Ancak uzun davalar sonunda patent hakkı temin edilebilir, bu da maddi ve manevi yönden büyük kayıplara yol açabilir.

·         Patent alma işleminde en önemli külfet, sürecin uzun sürmesi gibi gözükmektedir. Bu süreçte ciddi bir maddi külfet bulunmamasına karşın yapılan araştırmalar ve hazırlanan raporlar için ciddi bir emek ve zaman harcanması gerekmektedir.

·         Emek gerektiren ve zorlu bir süreç olsa da alınan patentin koruma haklarının uzun süreler olması ve tüm kullanım haklarını barındırması açısından, harcanan emeklerin boşa gitmeyeceği düşünülmektedir. Ayrıca patent başvurusu yapmadan önce mevcut patentler detaylı bir şekilde araştırılarak, yapılan başvuruda olumlu sonuç alma ihtimali artırılabilir. Böylece harcanan zaman boşa gitmemiş olur.

Hazırlayan: Burak Yungucu