Giriş
Dünyada İslamî
Finans kurumları ile ilgili çalışmalar ilk olarak 1960’lı yıllarda başlamıştır. Mısır’da
bir kasabada 1963 yılında Ahmed en-Naccar tarafından kurulan banka, ilk İslamî
banka örneğidir. 1971 yılında Mısır’da devlet desteğiyle kurulan “Nasr
Sosyal Bankası” ilk faizsiz ticarî banka
örneğidir. 1974 yılında İslamî Kalkınma
Bankası’nın kurulmasını takiben kurulmaya başlayan İslamî bankalar Mayıs 2013
itibariyle, yaklaşık 1,5 trilyon
dolarlık bir büyüklüğe ulaşmıştır. 2010’da dünya çapında 300 İslami banka ve
finans kurumu bulunuyorken, bunların varlıklarının 2013 yılı itibariyle 1 trilyon
dolara ulaşacağı öngörülüyordu. Bu gün itibariyle ise bu rakamın fazlasıyla
üstüne çıkıldığı görülmektedir.
Türkiye’de Katılım Bankacılığı
Günümüzde
Türkiye’de dört Katılım Bankası
faaliyet göstermektedir. Bu bankalar 5411 sayılı bankacılık kanununa tâbidir. Ayrıca bu bankalardaki hesaplar TMSF
güvencesi altına alınmıştır. Katılım bankaları 2005 yılında yapılan
düzenlemeden sonra hızlı bir şekilde büyümeye başlamışlardır. Katılım bankalarının aktif toplamı 2012 yılı sonu
itibariyle yaklaşık 70 milyar TL’ye
ulaşmıştır. Aktiflerin bankacılık sektöründeki oranı 2005 ve 2012 yılları
arasında % 2.60‟dan %5.35‟e
yükselmiştir. Yine aynı dönemde katılım bankaları şubeleşme konusunda hızlı
bir gelişme göstermiş; 2005 yılında 290 olan şube sayısı 2012 sonu itibariyle
829‟a ulaşmıştır.
Malezya’ da Katılım Bankacılığı
Malezya İslamî finans konusunda önde gelen ülkelerdendir. Ülkede
konvansiyonel bankacılık ve İslamî bankacılık paralel olarak gelişmiştir.
Ülkede 2012 yılı itibariyle İslamî bankacılığın büyüklüğü sektörün %20’sine ulaşmıştır. Bu oran İslam ülkelerinin toplamında yüzde
12 düzeyindedir. Ülke ayrıca sukuk
konusunda da diğer ülkelerden ileridedir. 2012 yılının ilk 9 ayında dünya
genelinde ihraç edilen yaklaşık 130 milyar dolar değerinde sukukun 100
milyarlık kısmı Malezya tarafından ihraç edilmiştir.
İran’da
Katılım Bankacılığı
İran İslami Finansın en büyük merkezlerinden birisidir. Ülkede bankacılık sektörünün tamamı İslami
Finans kurallarına göre yapılandırılmıştır. İran’da 2011 yılı
itibariyle bankacılık sektörünün yaklaşık 390 milyar dolar büyüklüğe sahip
olduğu tahmin edilmektedir. Bu rakam dünyadaki toplam İslami Finans
varlıklarının %40’ının İran’da bulunduğunu göstermektedir.
Ülke bu büyüklüğe paralel olarak en büyük İslami Bankalara ev sahipliği
yapmaktadır. “Bank Melli İran”, “Bank Mellat”
ve “Bank Sederat İran” başta olmak üzere dünyadaki en büyük on
İslami Bankadan yedisi İran’da faaliyet göstermektedir.
Hong Kong’da Katılım Bankacılığı
Hong Kong’da İslamî Finans
işlemleri 2008 yılından itibaren hız
kazanmıştır. Bu dönemde Malezya merkezli
şirketler tarafından ihraç edilen sukuk senetleri ülke borsasında işlem görmeye
başlamış ve aynı yılda ülkede Arapça Şeriat ve İslamî Finans alanında eğitim
vermek üzere İslamî İlimler Enstitüsü kurulmuştur. 2012 yılında Hong Kong
hükümeti tarafından İslamî Bono ihracına yönelik kanuni düzenlemeler hazırlanmaya
başlanmış ve hazırlanan yasa teklifi 2013 Ocak ayında meclise sunulmuştur.
Körfez Ülkeleri’nde Katılım
Bankacılığı
İslamî Finansın en
çok geliştiği bölge olan körfez ülkeleri özellikle son yıllarda bu alanda
merkez olma çabasındadır. Bölge ülkelerinde
İslamî finansın bankacılık sektöründeki payı
%20’nin üzerindedir. Suudi Arabistan %35 İslami Bankacılık oranı ile bölgede İslami
Finans’ın en çok geliştiği ülkedir. 2012 yılında ihraç edilen sukuk sertifikalarının yaklaşık % 20’si
bölge ülkeleri tarafından ihraç edilmiştir. Ayrıca son yaşanan global kriz
sonrası finans sektörünün gündemine gelen İslamî Finans’ın gelişimi sürecinde,
başta Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere Körfez Ülkeleri bu
alanda bölgesel güç olma amacıyla çalışmaktadırlar.
İngiltere’de Katılım Bankacılığı
İngiltere İslamî
Finansın batı ülkelerindeki merkezi olma amacı taşımaktadır. İslamî finansın ve bankacılığın bu ülkede
tarihi 1960’lara değin
gitmektedir. Fakat kavramın
öneminin tam olarak anlaşılması 1990‟lı yıllarda Bank
of England’ın başına Lord
Eddie George’un gelmesiyle
olmuştur. İngiltere’nin
İslamî Finansın önemli oyuncularından birisi
olmasının iki önemli sebebi bulunmaktadır: Bunlardan ilki, İngiltere’de 1990‟lı yıllarda
yerleşik yaklaşık 1.75 milyon Müslüman’ın İslamî Finans
ürünlerini talep etmeleridir. İkincisi ise,
Barclays Bankası’ndan Andrew Buxton’ın,
Gatehouse Bankası’ndan Richard Thomas’ın ve
HSBC Bankasından Iqbal Khan’ın bu konuda
liderlik etmesidir. Tüm bunların yanında,
İngiltere Hükümeti İslam dünyasına olumlu yaklaşmıştır. Yapılan yasal düzenlemelerin ardından ülkede
21 banka İslami bankacılık hizmetleri sunmaya başlamıştır. Günümüze
gelindiğinde, Mart 2013te İngiltere Ekonomi Bakanlığı
bünyesinde bir ekip oluşturulmuştur. Ayrıca
2013 yılı itibari ile 34 milyar dolar değerinde sukuk Londra Borsasında işlem
görmektedir. Bunun yanında, Qatar
Islamic Bankın (QIB) sahibi olduğu Islamic Bank of Britain 2004
yılından beri İngiltere’de hizmet vermektedir.
Bu gelişmeler ışığında İslami Bankacılığın gelecek yirmi yıllık dönemde
yıllık %3.4 oranında büyüyeceği tahmin
edilmektedir.
Endonezya’da Katılım Bankacılığı
Hamlesi
Güney
Asya’nın en büyük ekonomisi olan Endonezya, Dünyanın en büyük İslami Bankacılık
piyasası olan Malezya’ya yetişebilmek için kendi İslami finans endüstrisini geliştirmenin
yollarını aramaktadır. Bu girişim, 2009 yılının ilk çeyreğinde satışların yüzde
9 düşmesinden sonra İslami Bankacılık sektöründeki gelişmeyi desteklemek için gerçekleştirilmiştir.
Uluslararası İslami Finans Marketi’ne göre 2008 yılına kadar 8 yıl içerisinde
İslami Bankacılık sektörü 111,9 milyar dolara ulaştı. İslami Bankacılık
sektöründe tedavüle sokulan bu paralar gelişmekte olan bu sektöre yön vermeyi amaçlamaktadır.
Endonezya’nın İslami bankacılık varlıkları 2009 yılı sonu itibari ile toplamda
8 milyar dolarken, Malezya’nın faizsiz bankacılığa uygun şekildeki bankacılık
değeri 93 milyar dolar olup bu miktar sektörün yüzde 19,6’sını oluşturmaktadır.
Hazırlayan: Muhammed Oral
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Merhaba kıymetli okuyucularım,
Yorumları denetlemeden siteye koyamıyorum. Maalesef uygun olmayan içerikler paylaşan kullanıcılar oluyor ve bunun siteyi ziyaret eden insanları olumsuz etkilemesini istemiyorum. Vaktimin darlığından her zaman yorumlarınıza da yanıt veremiyorum. Anlayışınız için teşekkür ederim.