Sample Personal Finance Concept Analysis

Product Design Form

_______________________________________________________

                       

Product / Brand Name:	XYZ Personal Finance
Date:	10.02.20##
Version :	2

 

Nature of the Request:

 

1 New Product Program

þRevision of Existing Product Program (Permanent Changes)

    (Please provide brief summary of proposed changes)

1 Special Campaign (Temporary Changes)

    (Please provide brief summary of proposed changes)

 

Purpose, Conceptual Design and Structure:

 

XYZ Personal Finance product has been revised to cater for consumer personal financing needs and also for making the public to be aware of our activities in this business. This product will be re-launched through a XYZ Personal Finance Advertisement Campaign.

 

Effective Date / Launching Date:

 

·       From 24^th of February 20## to 01^st of May 20##.

·       Special pricing will be valid until 01^st of May 20##. After the campaign, existing pricing which is shown in Appendix-1 will be automatically applied.

·       This Product Program shall be reviewed on annual basis by Retail Banking Department and Risk Management.

 

Financing Modes:

 

Commodity Morabaha and Morabaha.

 

Target Market:

 

The following customer segments will be targeted:

·       Salaried individuals both Bahrainis and Non-Bahrainis

·       Self employed individuals^[1].

·       Small Business owners.

·       Retired People.

 

Eligibility Criteria:

 

Applicant under this Product Program provided must meet the following minimum criteria:

 

1)     Is of a legal age as defined by the Laws of the Kingdom of Bahrain provided the Applicant’s age plus the repayment period does not exceed his/her retirement age.  Retirement age is defined as follows:

           

Sector	Male	Female
Government Ministries	60	55
Public Sector	60	55
Private Sector	60	55
Self Employed/ CR Owners	60	60

 

2)     Applicant age will be minimum 21 years and maximum 60 years provided that the repayment period will not be incompatible with the above table. The repayment period for the retired people will not exceed the age of 65.

 

3)     Is working and residing in the Kingdom of Bahrain.

           

4)     Employment:

·       Salaried Individuals should be employed by an approved employer in accordance with the “Approved Employers” guidelines / matrix.

·       Self Employed and Small Business owners should be true owners of their business not less than 3 years with business track record.

 

5)     Employment period:

·       Salaried individuals: Has been in the employment of the present employer for a period of not less than 3 months (provided the Applicant has completed the required probation period).

·       Self employed: Must be active in their business not less than 3 years with business track record.

·       Small Business owners: Must be active in their business not less than 3 years with business track record.

 

6)     Minimum income which is defined in Appendix-2 for different types of customers will be as follows.

·       Salaried individuals: Receives a minimum income not less than BD 200 per month. DSR will not exceed the percentages depicted in Appendix-2.

·       Self employed people: Receives a monthly average net credit turnover of at least BD 800 in the past 6 months and the monthly installment per average net credit turnover of the last 6 months will not exceed the percentages depicted in Apendix-2.

·       Small Business owners: Receives a monthly average net credit turnover of at least BD 1,000 in the past 6 months and the monthly installment per average net credit turnover of the last 6 months will not exceed the percentages depicted in Apendix-2.

·       Retired individuals: Receives a minimum income of BD 350. DSR will not exceed the percentages depicted in Appendix-2.

 

7)     Is not adversely mentioned on Central Bank of Bahrain’s “Credit Risk Unit System” or any other referral lists (internally or externally).

 

8)     Has the legal capacity to enter into contracts and execute documents / agreements.

 

Applicants who do not meet the above minimum Eligibility Criteria may apply for the facilities against full tangible security which is a real estate property or cash collateral. These collaterals have to be pledged to our bank until the end of the finance. The type of security and the coverage (Value of security / principal) ratios are depicted in the following table.

 

Type of security	Coverage ratio
Real estate	120%
Cash Collateral	110%

  

Financing Amounts:

 

1)     The Facilities will be granted only in local currency of the Kingdom of Bahrain, Bahraini Dinars.

 

2)     Applicants may ask finance for amounts:

·       Salaried Bahrainis: Between BD 1,000 and BD 100,000.

·       Salaried Expatriates: Between BD 1,000 and BD 25,000 (or 80% of their indemnity)

·       Self employed individuals: Between BD 1,000 and BD 25,000.

·       Small business owners: Between BD 1,000 and BD 10,000

·       Retired People: Between BD 1,000 and BD 10,000.

 

 

3)     Where an Applicant enjoys other credit facilities with the Bank, the maximum amount per individual personal finance facility plus all other credit facilities (such as Cards, other consumer finance facilities, or any other commercial financing) should not exceed maximum limits permissible by the Central Bank or the Bank’s internal Single Obligor policies (whichever is lower).

 

Pricing:

 

Normal Profit Rate     :           As per the matrix

 

Customer Type	Salaried Bahraini	Salaried Expat	Self Employed	CR Owner	Retiree
Maximum Tenor	84	84	60	60	60
Minimum Finance - BD	1,000	1,000	1,000	1,000	1,000
Maximum Finance – BD	100,000	25,000 or 80% of the indemnity[2]	25,000	10,000	10,000
Minimum Salary - BD	200	200	800	1,000	350
Salary Transfer	Mandatory	Mandatory	N/A	N/A	Mandatory
Life Insurance	Mandatory	Mandatory	Mandatory	Mandatory	Mandatory
Life Takaful Arrangement Fee	BD 1	BD 1	BD 1	BD 1	BD 1
Checks	Security checks	Security checks	Post dated	Post dated	Security checks
Administration Fee	BD 100	BD 120	BD 150	BD 150	BD 120
Installment Fee	BD 1	BD 1	BD 1	BD 1	BD 1
Grace Period (tenor > 24 months)	Max 3 months	Max 3 months	Max 3 months	Max 3 months	Max 3 months
Pricing*
0-12 months	3.99%	4.09%	4.09%	4.09%	4.09%
13-48 months	4.19%	4.29%	4.29%	4.29%	4.29%
49-60 months	4.49%	4.59%	4.59%	4.59%	4.59%
61-84 months	4.49%	4.59%	-	-	-
Grace Period (3 months)	4.69%	4.79%	4.79%	4.79%	4.79%

 

* General Manager of Commercial Banking will have the right to increase the pricing of the product at any time after the campaign.

 

 

Financing Tenor:

 

Grace Period            :              Maximum of 3 months (Optional for the customer subject to the credit assessment)

Repayment Period      :           Maximum repayment period of 84 months inclusive of Grace Period subject to the pricing matrix.

Payment Holidays      :           Not allowed.

 

 

Administration Fees   :           Administration fees (as shown in the above matrix) will be deducted from the customer account upfront and will not be financed. There will be installment fees of BD 1 that will be collected on the due date of the installments.

 

Penal Rate                   :           If any of the monthly payment(s) under the Facility is (are) not paid on the due date(s), a maximum penal rate of 0.5% flat per day to be charged on defaulted installment (each individually) from the due date(s) until the date(s) of payment. 

 

                                                All penalties collected must be credited to charity accounts after deducting costs and expenses associated with collecting the defaults (Sharia to decide on percentage that Bank may retain).

 

Prepayment Fees        :           To remain compliant with the rulings of our Sharia Board, prepayments under this product shall not be subject to any specific “Prepayment Fees”.  HORB, however, may deduct reasonable amounts from profits refundable to the Applicants in case of full prepayment (Non-accrued amounts – this deduction may also include the life insurance).

 

Life Takaful Fee                     : We charge BD 1 for Life Takaful Insurance Arrangement to the customer due to the service given for arranging Life Takaful through Solidarity.

 

 

Life-Takaful (Insurance) Premium:

 

Life Takaful which is mandatory in all transactions will be made through Solidarity with a rate of 0.2375 per mille and the customer will be charged 0.350 per mille. If Solidarity applies different pricing scheme for the individuals out of the scope the same profit margin will be kept.

 

Security / Support:

 

The securities in this financing scheme are listed in the following:

• In all cases salary transfer will be mandatory
• In all cases the life insurance will be mandatory
• In all cases the security checks will be mandatory from salaried individuals and retirees.
• Post dated checks (from CR owners and SE people)
• Personal guarantee from CR owners and SE people is mandatory.
• If the customer obtains finance against his/her time deposit, there is no need for salary transfer and life insurance. Nevertheless, if the customer obtains finance against his/her real estate there is a need for life insurance, fire insurance and salary transfer.

 

Documentations and Agreements:

 

• Salaried Bahraini

Mandate documents

• Copy of CPR
• Last Salary slip (If overtime is required for better DSR last three salary slips)
• CRB consent form.

Additional Mandate Documents

• 3 months bank statement (If there is additional fixed income, i.e. rent income)
• Salary certificate or 3 months salary slip (If the joining date is not mentioned in the last salary slip or title of the employee is not clearly stated in CPR / salary slip)
• If joining date is mentioned in salary slips but title is not mentioned, salary certificate is required

 

• Salaried Expatriate

Mandate documents

• Copy CPR and Passport for Non-Bahrainis (with Visa work permit) 
• Last Salary slip (If overtime is required for better DSR last three salary slips)
• CRB consent form.

Additional Mandate Documents

• 3 months bank statement (If there is additional fixed income, i.e. rent income)
• Salary certificate or 3 months salary slip (If the joining date is not mentioned in the last salary slip or title of the employee is not clearly stated in CPR / salary slip)
• If joining date is mentioned in salary slips but title is not mentioned, salary certificate is required

 

• Self Employed and Small Business

Mandate documents

• Copy CPR for Bahrainis
• Copy CPR and Passport for Non-Bahrainis (with Visa work permit) 
• 6 months bank statement
• Copy of Commercial registration document.
• CRB consent form.

 

• Retired people

Mandate documents

• Copy CPR for Bahrainis
• Salary Certificate from GOSI or pension fund
• Salary slip if they are working officially in an organization
• CRB consent form.

Additional Mandate Documents

• 3 months bank statement (If there is additional fixed income, i.e. rent income)
• Salary certificate or last 3 months salary slip for the current organization (if joining date is not mentioned in the last salary slip)

 

 

Facility Documents    :           -    Application Form

-      Morabaha Agreement

 

Security Documents   :          

-      Security checks

-      Salary Transfer Letter

-      Post dated checks (from CR owners and SE people)

 

Media Channels:

 

We are expecting an average of BD 40,000 as advertising cost. The channels will be decided after the advertisement agency recommendations.

 

Source of Funding:

All transactions will be funded by the General Modaraba.

 

Appendices:

-      Appendix 1 : Existing pricing

-      Appendix 2 : Income Assessment

-      Appendix 3 : Max tenor / min salary / max limit / grace period

-      Appendix 4 : Pricing and the fees of the banks

-      Appendix 5 : Security structure and specific finances

-      Appendix 6 : Profitability

 

 

 

 

 APPROVALS

Mgr – Retail Banking		Senior Manager – Retail Banking

 

 

 

Head – Risk Management		Sharia Compliance		Legal Advisor

 

 

 

General Manager Com. Bnk.	General Manager Support

 

 

 

CEO

 

 

 

APPENDIX – 1:

 

EXISTING PRICING

 

Facility Type	Morabaha and Commodity Morabaha
Customer Type	Bahraini		Expatriates / Self Employed
Pricing                                        New         Existing       New              Existing
0-12 months	4.55%	4.39%	4.85%	4.49%
13-48 months	4.55%	4.49%	4.85%	4.79%
49-60 months	4.75%	4.75%	4.99%	4.99%
61-84 months	4.75%	4.75%	n/a	n/a
Grace Period (max. 3 months)	4.99%	4.99%	5.29%	5.29%

 

 

 

INCOME ASSESSMENT CRITERIA FOR RETAIL BANKING CUSTOMERS

 

1.           SALARIED BAHRAINIS

"Income" is calculated according to the following formula:

+ Basic income

+ Fixed Allowances

+ Fixed percentage of his last 3 months average overtime earning (depending on the company)

If he has other income

+ 50% of his rent income

+ 25% of his other steady income

The sum of installment and other obligations will not be higher than the basic salary.

The minimum DSR values for Salaried Bahrainis

Income – BD	XYZ Personal Fin.	XYZ Car Fin.	XYZ Home Fin.
0-200	No finance	No finance	No finance
201-250	30%	30%	No finance
251-350	50%	50%	No finance
351-1,000	50%	50%	50%
1,001-3,000	50%	50%	65%
Above 3,000	65%	65%	70%

 

2.           SALARIED EXPATRIATES

"Income" is calculated according to the same formula applied to Salaried Bahrainis:

The minimum DSR values for Salaried Expatriates

Income – BD	XYZ Personal Fin.	XYZ Car Fin.	XYZ Home Fin.
0-200	No finance	No finance	No finance
201-250	30%	30%	No finance
251-500	50%	50%	No finance
501-1,000	50%	50%	50%
1,001-3,000	50%	50%	65%
Above 3,000	65%	65%	70%

 

3.           SELF EMPLOYED INDIVIDUALS

Income is the net average credit turnover of the last 6 months. The monthly installment will not be higher than a percentage of the income which is depicted in the following table.

The minimum installment / income ratios for Self Employed Individuals

Income – BD	XYZ Personal Fin.	XYZ Car Fin.	XYZ Home Fin.
0-800	No finance	No finance	No finance
801-1,000	40%	40%	No finance
1,001-3,000	50%	50%	55%
Above 3,000	60%	60%	65%

 

4.           SMALL BUSINESS OWNERS

 

Income is defined as same as the self employed people.

 

The minimum installment / income ratios for Small Business Owners

Income – BD	XYZ Personal Fin.	XYZ Car Fin.	XYZ Home Fin.
0-1,000	No finance	No finance	No finance
1,001-1,500	35%	35%	No finance
1,501-3,500	40%	40%	50%
Above 3,500	50%	50%	60%

 

5.           RETIREES

 

"Income" is calculated according to the following formula:

+ Pension

If working in an organization

+ Basic income

+ Fixed Allowances

+ Fixed percentage of his last 3 months average overtime earning (depending on the company)

If he has other income

+ 50% of his rent income

+ 25% of his other steady income

The sum of installment and other obligations will not be higher than the basic salary.

The minimum DSR values for Retirees

Income – BD	XYZ Personal Fin.	XYZ Car Fin.	XYZ Home Fin.
0-350	No finance	No finance	No finance
351-600	40%	40%	No finance
601-2,000	45%	45%	55%
Above 2,000	50%	50%	60%

 

 

APPENDIX-3: MAX TENOR / MIN SALARY / MAX LIMIT / GRACE PERIOD

BANK	MAX TENOR	MIN SALARY	MAX LIMIT	GRACE PERIOD
Bank-1	Sal. Bahr 7 years Sal. Exp 7 years SE 6 years SB 6 years Retired No finance	Sal. Bahr BD 200 Sal. Exp BD 200 SE ann. inc. BD 30K Ann.Sales 150K SB ann. inc. BD 30K Ann.Sales 150K	BD 150,000	No
Bank-2	Sal. Bahr 7 years Sal. Exp 7 years SE Upon approval SB Upon approval Retired 7 years	BD 200	BD 50,000	3 months
Bank-3	5 years	Sal. Bahr BD 200 Sal. Exp BD 250 SE BD 1,000 SB BD 1,000 Retired BD 300	Depends on the income.	No
Bank-4	7 years	BD 200	Depends on income	2 months
Bank-5	7 years   No retired finance	Sal. Bahr BD 250 Sal. Exp BD 300 SE Varies SB Varies Retired No finance	Depends on the income	No
Bank-6	7 years	Sal. Bahr BD 200 Sal. Exp BD 250 SE BD 2,000 SB BD 2,000 Retired BD 200	Depends on the income	No
Bank-7	7 years	Sal. Bahr BD 200 Sal. Exp BD 200 SE BD 2,000 SB BD 2,000 Retired BD 200	Depends on the income	No
Bank-8	7 years	Sal. Bahr BD 250 Sal. Exp BD 300 SE Varies SB Varies Retired BD 250	Depends on the income	No
Bank-9	7 years	Sal. Bahr BD 250 Sal. Exp BD 250 SE Varies SB Varies Retired BD 250	Depends on the income	No
Bank-10	7 years	No Info	No info	1 month

APPENDIX-4:

 

PRICING AND THE INSTALLMENTS

 

BANK	PRICING	Insurance rate	Bare Installment	Real Installment
Bank-1	Salaried people 5.02 % flat 9.00% reducing   SE, SB 5.33 % flat 9.50% reducing	0.45/1,000	161   And   163	165   And   167
Bank-2	All customers 4.80% flat 9% reducing	0.19/1,000	161	163
Bank-3	All customers 5.50% flat 9.80% reducing	Included in the admin fee		217
Bank-4	Bahraini, SE, SB 3.25% flat 6.18% reducing   Expatriates 4.50% flat 8.13% reducing	Others 0.85/1,000   Expatriates 0.60/1,000	146   And   157	155   And   163
Bank-5	All customers 5.02 % flat 9.00% reducing	0.4/1,000	161	165
Bank-6	4.53% flat 8.50% reducing	0.4/1,000	158	162
Bank-7	4.60% flat 8.63% reducing	0.34/1,000	157	161
Bank-8	5.33% flat 9.50% reducing	0.35/1,000	163	167
Bank-9	6.90 % flat 12.00% reducing	0.25/1,000	177	181
Bank-10	5.37% flat 10% reducing	0.60/1,000	164	170

 

 

APPENDIX-5:

 

FEE AND SECURITY STRUCTURE

 

BANK	Admin Fee	SECURITY
Bank-1	Sal. Bahr BD 55 Sal. Exp BD 55 SE BD 250 SB BD 250 Retired No finance	ST
Bank-2	Sal. Bahr BD 70 Sal. Exp BD 70 Retired BD 70	ST
Bank-3	3%
Bank-4	Sal. Bahr BD 550 Sal. Exp BD 300 SE BD 550 SB BD 550 Retired BD 550	ST
Bank-5	BD 50	ST
Bank-6	BD 80	ST
Bank-7	BD 60	ST
Bank-8	BD 100	ST
Bank-9	BD 200	ST
Bank-10	BD 210	Cheques, notes, direct debit from A/C

 

 

Pricing
	Sal. Bhr.	Sal. Exp.	SE	SB	Retiree
0-12 months	3.99%	4.09%	4.09%	4.09%	4.09%
13-48 months
49-60 months
61-84 months
Grace Period (3 months)

 

APR’s*
	Sal. Bhr.	Sal. Exp.	SE	SB	Retiree
0-12 months	9.81%	10.43%	10.43%	10.43%	10.43%
13-48 months
49-60 months
61-84 months
Grace Period (3 months)

*APR contains Admin and installment fee but life insurance is not factored

 

 

APPENDIX-6:

 

PROFITABILITY ANALYSIS ASSUMPTIONS FOR CAMPAIGN PERIOD

Incomes	Unit	Total
Profit from funds	8.5% reducing	BHD 24,791
Admin Fee	BHD 101	BHD 35,500
Installment fee	BHD 1	BHD 350
Insurance profit	0.1125/1,000	BHD 393
Total		BHD 61,034
Expenses	Unit	Total
Cost of the deposits	2.93%	BHD 8,545
Advertisement costs	BHD 20,000	BHD 20,000
Total		BHD 28,545
Profit (Advert. Period)		BHD 32,489

 

The profitability of the XYZ Personal Finance Campaign is shown in the above table. In order to create this table we have used conservative figures. The assumptions are:

• The financing will be BD 10.000 on average.
• The tenure will be 60 months on average.
• The target is 350 transactions for 1 month
• Our admin fee will be BD 100 per transaction.
• Life takaful arrangement fee will be BD 1 per transaction.
• The installment fees will be BD 1.
• The insurance profit will be 0.350/1,000 – 0.2375/1,000 which is 0.1125 / 1,000
• We expect the advertisement cost will be BD 40,000 for two months.
• The cost of the deposits of retail banking is calculated regarding the following table.

 

In Million USD[3]	Amount	Rate
Current Accounts	337	0%
Savings Accounts	114	0.75%
Mudaraba Accounts	704	4.45%

 

The average cost of the deposits is estimated as 2.78%. After adding 5% reserve requirement we have found a figure of 2.93%.

---

[1] Self Employed people are the professionals such as accountants, doctors, architects, lawyers etc. The professionals such as entertainers, actors, singers, sport players etc. will not be covered with this product program

[2] Whichever is higher

[3] Taken from our financial control retail daily report.

Chris Skinner'ın "ValueWeb" Adlı Kitabının Özeti

Merhaba kıymetli okuyucularım,


Bugün de sizlere uzun bir aradan sonra yine bir kitap özeti yapmaya çalışacağım. Aslında bu seferki kitap oldukça kapsamlı ve birkaç paragrafta özetlenebilecek kadar basit bir kitap değil. Chris Skinner'ın yazdığı Değer İnterneti olarak dilimize çevirebileceğimiz ValueWeb adlı kitaptan bahsediyorum. Chris Skinner dünya çapında bankacılığın geleceği üzerine yazdığı kitaplar ve makaleleri ile tanınıyor.


Kitapta göze çarpan başlıkları kısaca aşağıdaki gibi özetlemeye çalışayım.


Bundan yaklaşık 10 yıl kadar önce internete 1 milyar insan bağlanabilirken bu rakam şimdilerde 7 milyar insana yükselmiş durumda. Bu nedenle artık insanlar arasında P2P (peer to peer veya person to person) işlemlerin gittikçe yaygınlaşmaya başladığı görülüyor. Bu işlemler değer takasları, para transferleri, mesajlaşmalar vb. olarak karşımıza çıkıyor. Temmuz  istatistiklerine göre dünyada yaşayan insanların yarısında cep telefonu var. Bu da gittikçe mobil işlemlerin artacağını bize gösteriyor. Mobil cihazlardaki artışla birlikte de P2P işlemler daha da yaygınlaşacak gibi görünüyor. Bu cihazlar hem ödeme aracı (kart, cüzdan vb.) hem de POS (mobil POS vb) gibi kullanılabiliyor. O nedenle aslında ödemeler için mobil cihaz dışında başka bir cihaza da ihtiyacımız yokmuş gibi görünüyor.


Mobil telefonlar yüz yüze iletişim kurmak için sizin şubelere gitmenize gerek bırakmadan video konuşması aracılığı ile istediğiniz yerden istediğiniz insanla sizi bir araya getirebiliyor. Bunun yanında mobil telefonlar birer kimlik doğrulama aracı olarak da çalışıyor. Bazı bankalar; ATMden para çekecekseniz, ATM lokasyon bilgisi ile cep telefonu lokasyonunu eşleştirmeye çalışıyor.  


Gelişen bir diğer trend de mobil cüzdanlar olarak karşımıza çıkıyor. İnsanlar mobil cüzdanlarına koydukları kartları ile mobil ödeme kabul eden yerlerde kartlar yanlarında olmasa dahi ödemeler yapabiliyorlar. Bu nedenle artık cüzdan taşımak da anlamsız hale geliyor. Mobil cüzdanlar saatler ve ses tanıma teknolojileri ile biyometrik onaylar vererek daha kolay bir onay süreci ile satın alma deneyimi oluşturuyorlar. Örneğin bir insan taşıdığı dijital bileklik veya saat ile mobil cüzdanını eşleştiriyor. Mobil ödeme yaparken bileklik nabız atışına göre bu insanın gerçekten doğru insan olup olmadığını anlıyor.


Mobil kullanımı ve mobil ödemeler aslında çok farklı bir alanda da hizmet veriyor. Yoksulluğun azaltılması konusunda dijitalleşmenin ve mobil kullanımının önemli etkileri olduğu gösteriliyor. Sadece bir cep telefonu üzerinden Kenya'da mobil ödemeler yapılabiliyor. Bu da insanların paralarını zamanında almalarına sebep oluyor. Bu nedenler dünyada insanlığın açlıktan kurtulması için dijitalleşmenin geliştirilmesi üzerine çalışmalar yapan vakıflar bulunuyor.


İnsanlar arasındaki değer takasının önemli olmasının yanında bu takasın hızlı, şeffaf, güvenilir ve maliyeti düşük şekilde gerçekleşmesini sağlamak gerekiyor. Geleneksel çözümler (içinde kredi kartı işlemlerinin yapıldığı, Swift mekanizmasının çalıştığı vb.) ise bunların hepsini bir arada sağlayamıyor. O nedenle blockchain ve bitcoin son dönemlerde oldukça popüler hale geldi. Çünkü blockchain sistemi ve üzerinde çalışan bitcoin ödeme aracı insanlara yukarıda saydığımız; hızlı, şeffaf, güvenilir ve maliyeti düşük işlemler vaad ediyor. Bitcoin ilk defa 2008 yılında Satoshi Nakamoto kullanıcı alındaki biri tarafından kaleme alınana bir makalede ortaya çıktı. Daha sonra da birçok alternatifi meydana geldi. Dünyanın ilk merkezi olmayan para birimi olan bitcoinler zorlu matematik problemlerini çözen bitcoin madencileri tarafından oluşturuluyor. 21 milyon bitcoin oluşturulabileceği ifade ediliyor. Bitcoin üzerine tartışmalar halen devam ediyor. Bir kısım insanlar bunun merkezi bir otorite tarafından kontrol edilememesinden dolayı karanlık işlerde kullanılabileceğini ifade ediyor. Fakat birçok ülke ve şirket de bitcoini kullanabileceklerini söylüyor.


Bir diğer önemli konu da nesnelerin interneti yani Iot (internet of things) dediğimiz gelişmedir. Makinaların içerisine yerleştirilecek çiplerle makinalar, diğer makinalarla veya tedarikçilerle bağlantıya geçip insanların rutin şekilde yaptıkları işleri (örneğin satınalma) insanların bunlara vakit ayırmasına gerek kalmaksızın halletmesine olanak tanıyacaktır. Fakat anlamsız bir sipariş geldiğinde yine son kullanıcı olarak insanın onayına sunulacak ve oldukça kolaylaştırılmış bir onay süreci ile bu işlem tamamlanacaktır. Örneğin buzdolabınız, buzdolabınızın açılış sıklığına, yumurta kefesindeki ağırlığa, sizin yumurta yeme sıklığınıza vb. bakarak marketten yumurta siparişi geçebilecektir. Fakat alışılmadık bir sipariş olması durumunda bunu size bildirecek ve onayınız talep edilecektir.


Kitapta bahsedilen önemli konulardan bir tanesi de Fintek (Fintech) lerdir. Fintek finans ve teknoloji kelimelerinin birleşiminden oluşuyor. Fintekler finans şirketlerinin hali hazırda yapmakta olduğu uygulamalardan (örneğin ödeme, para transferi, kredi kullandırma vb.) bir veya birkaçını hedefleyip daha hızlı, daha az maliyetli, kolay ve pürüzsüz şekilde yerine getirmeye gayret ediyor. Bankaların özellikle ödemelere yaptıkları aracılık konusunda çalışmaya başlayan birçok fintek var ve ödemelere birer alternatif getirmeye çalışıyorlar. Böylece daha hızlı ve daha az maliyetli olacak şekilde insanlar veya kurumlar arasında ödemeler gerçekleşmiş oluyor. Fintekler bu aşamada bankalarla rekabet etmek yerine onların taşeronu gibi çalışmaya çalışıyorlar diyebiliriz. Fakat ileride gerekli yasal mevzuata da kavuştuklarında bankalarla rekabet etme potansiyelleri yok değil. Finteklerin 1 milyar dolar büyüklüğe erişenlerine Unicorn deniyor. Uber, Airbnb bunlardan bazılarıdır.


Finteklerin temel özellikleri bankaların yapmakta zorlandıkları veya hantal yapıları ile müşteri memnuniyetsizliği oluşturdukları alanlara hitap etmeleridir. Örneğin Zopa bir P2P kredi platformudur. Bir insan başka bir insana bu platform üzerinden kredi vermektedir. Ortada ise çok gelişmiş bir risk değerlendirme yazılımı vardır. Bu sayede bankalarda haftalar bulan kredi değerlendirme işi Zopa'da çok çabuk sonuçlanmaktadır. Zopa ve diğerleri kredi değerlendirme yaparken bankaların çok kullanmadığı metotları da kullanabilmektedirler. Örneğin bir şirkette çalışıtğınızı söylüyorsanız linkedin hesabınızda o şirketle bağlantılı olarak kaç arkadaşınız var. Linkedin hesabınız kaç yıllık gibi kontroller yapılabilir. Ayrıca bir serbest text yazı yazmışsanız büyük küçük harf kullanımı, virgül kullanımı vb. bile oldukça önemli olabilir.


Bankalar da bu değişime ayak uydurabilmek için yapılarını yenilemeleri gerekir. Bu nedenle dijitale ayak uydurmak şarttır. Bankalar tüketicilerin finteklerden beklediğini belki ilk aşamada hızlı şekilde vermezler ama süreçlerini müşterilerinin beklentilerine uygun hale getirebilirler. Örneğin banka müşterilerinin bir gece önce yaptığı Google aramalarından mortgage tekliflerine baktığını, sabah mobil uygulamasından bankaların fiyatlarını kontrol ettiğini öğrenmeyi başarabilir. Sonrasında müşteri şubeye girerse mortgage uzmanı orada hazır olarak kendisini bekleyebilir.


Evet sevgili dostlar, dediğim gibi bu kitabı özetlemek çok zor. Eğer bu teknolojilere ilginiz varsa alıp okumanızı tavsiye ediyorum. Hatta şunu da belirteyim, Pandora yayınevinde satılan bu kitap muadillerine göre oldukça uygun fiyatlı, o sebeple almamanız için hiçbir sebep yok.


Hepinize güzel günler dilerim.

"Akıldışının Mantığı" Kitabı Özeti

Sevgili okurlarım merhaba,

Bugün sizlere yine son zamanlarda okuduğum bir kitabın özetini yapmak istiyorum. Akıldışı Ama Öngörülebilir adlı kitabın yazarından bu kitabın bir devamı niteliğinde olan Akıldışının Mantığı isimli kitabı okuduğumda açıkçası Akıldışı Ama Öngörülebilir kitabı kadar etkilenmedim. Fakat yine de bazı noktalara çok doğru temas ettiğini düşünüyorum.

Şimdi gelelim kitapta nelerden bahsedildiğine...

Kitapta insanların önemli kararları erteleme eğiliminde oldukları ifade edilmektedir. Ne zaman karşımıza önemli ve zor bir karar anı çıkarsa bunu erteleyip bizi anlık olarak daha fazla mutlu edecek işler yapmaya çalışırız. Oysa anlık mutlu edecek işler diğer önemli işlerin etkisini göstermez ve sadece kendimizi bir süreliğine oyalamış oluruz. Sonradan ertelediğimiz kararlar yine karşımıza çıkacaktır.

Kitapta değinilen bir diğer konu da büyük ödüllerin insanları motive edip etmediğidir. İnsanlar temel olarak büyük bir ödül vaadedildiğinde daha fazla çalışarak bu hedefi tutturmaya çalışır diye düşünürüz. Oysa kitapta anlatılan deneylere göre eğer bir insana bir işi tamamlaması için aşırı büyük bir ödül verilirse bu onu motive etmekten ziyade tedirgin etmeye ve odağının dağılmasına yol açar. Yapılan bir deneyde bir gruba düşük, bir gruba orta, bir gruba da aşırı büyüklükte bir ödül vaad edilerek bir hedefe ulaşmaları istenmiştir. Sonuçlara göre ilk iki grup birbirinden çok farklılaşmamış ama son grup anlamlı şekilde daha düşük başarı kazanmıştır. Buna davranışsal finansta kayıptan kaçınma halinin neden olduğu düşünülebilir. Yazara göre büyük ödül vaad edilen grup kendini bu ödüle sahip olduğunda neler yapabileceğini hayal ettiğinden ve bunu kaybetmemek için aşırı derecede endişelendiğinden başarısız olmuştur. O zaman özellikle beyin işleri yapan bir gruba büyük ödül vaadetmek doğru değildir. Bu onların motivasyonunu arttırabilir ama üretkenliklerini de baltalar.

Bir başka konu olarak da emeğin önemi sorgulanıyor. Çalıştığımız işyerleri ve mesleğimiz için emek sarfederiz. İnsanlar sadece para kazanmak ve paranın getirdiği nimetlere ulaşabilmek için emek sarfettiklerini düşünmemektedirler. Bizler aynı zamanda sarfettiğimiz emeğin bir anlamı olsun isteriz.  Örneğin iyi kazandığınız bir işiniz var ve sabahlara kadar bir proje için sunum hazırlıyorsunuz. Daha sonra bunu bitirip patrona gönderiyorsunuz fakat patron size artık sunuma gerek kalmadığını söylüyor. Eğer sadece para için çalışıyorsanız bu durumda mutsuz olmamanız gerekir. Fakat hemen hepimiz bu durumdan rahatsız oluruz çünkü yaptığımız işin bir anlamı olsun isteriz. Bu nedenle de şirketler eğer daha verimli ve üretken çalışanlar istiyorlarsa o zaman insanların işlerine anlam katmalıdırlar.

Yazarın IKEA etkisi dediği bir konuya da değinelim. İnsanlar kendilerinin ürettiği bir nesneye veya bir yiyeceğe çok fazla önem verirler ve ona tabiri caizse bağlanırlar. IKEA etkisi de işte budur. IKEA ya gittiğinizde demonte halde aldığını parçaları kendiniz bir araya getirirsiniz. Bu da o eşyaya karşı bir bağınızın oluşmasına sebep olur. Örneğin yemek yapanlar yaptıkları yemeklere, resim yapanlar yaptıkları resimlere bağlanırlar. Yaptığımız şeylere öyle çok değer biçeriz ki herkesin benzer düşündüğünü zannederiz. Fakat eğer yaptığınız şeyi bitirmezseniz o zaman yeterince bağlanmış olmazsınız.

Yukarıda anlatılan durum insanları öyle bir ruh haline sokuyor ki insanlar yaptıkları şeyin en güzel, düşündükleri kavramların veya ortaya attıkları fikirlerin en iyi olduğunu da düşünebiliyorlar.

İnsanların bir başka akıldışı yaklaşımları da intikam dürtüleridir. İntikam ve güven birbirlerinin kardeşidir. İnsanlar temelde karşıdakine güvenme eğilimindedir. Bu sebeple eğer güvendiğimiz bir insandan bir ihanet görürsek bu insandan hemen intikam alma eğilimine gireriz. Bu durum kandırılmış olmamız gerçeğinden kaynaklanır. İntikam için de hem paramızı hem de zamanımızı harcamaya gönüllü oluruz. Bu konu kitapta deneylerle anlatılmıştır. Bir insan bir oyun kendisine verilen parayı eğer karşıdakine haksız şekilde kaptırırsa kendi cebinden para koyup o insanı cezalandırmaya çalışmıştır. Tabii burada çok önemli bir ayrıntı vardır. Eğer haksız şekilde kötü davranılan bir insandan özür dilenirse sanki o insan hiç haksızlığa uğramamış gibi davranmaktadır. Bu da özrün gücünü göstermektedir.

İnsan doğası gereği çevresine uyum sağlama eğilimindedir. Örneğin çok büyük zevkle aldığımız bir araba birkaç ay sonra eski hazzı vermez. Yeni bir ev aldığımızda hoşumuza gitmeyen dolaplar bir süre sonra canımızı sıkmamaya başlar. Eğer bir insan can sıkıcı bir sesi duymaya başlarsa ilk zamanlarda çok canı sıkılır ama sonra alışır. Fakat eğer bir mola verilirse ve tekrar başlarsa bu sefer insan daha çok mutsuz olur çünkü sese alışmışken bittiğini düşünmüş ve tekrar başladığında bu sefer aynı süreci tekrar yaşayacağını hissetmiştir. Konuya ters açıdan baktığımızda eğer alışveriş sizi mutlu ediyorsa bunu bir seferde değil ara ara yaparsanız çok daha fazla mutlu olursunuz diyebiliriz. Çünkü insan aldığı eşyanın üzerinden zaman geçtiğinde bu eşyaya olan hevesi azalır.

İnsanlar ihtiyaç halindeki bir kişiye yardım edebilmek için sıraya girerken bir toplum sıkıntı yaşarken ona karşı duyarsız olabilmektedir. Eğer Mali'den bir kız yardım istiyorsa ona yardım etmeye bir çok insan koşabilir. Fakat Mali sizden yardım istiyor denilirse buna olan tepki daha düşük olacaktır. Bunun en önemli sebebi saptanabilir kurban etkisidir. İnsanlar o kurbanın yerine kendilerini koyarlar. Kısacası onunla empati yaparlar. Diğer bir konu da yakınlıktır. Eğer olay yakın bir yerde ise insanlara yardım etmek için var gücümüzle çalışırız. Fakat uzakta ise o insanların yerine kendimizi koymakta zorluk çekeriz. Bir başka konu da okyanustaki damla etkisidir. Yaptığınız yardımın toplam sorun içinde bir fayda oluşturmayacağını anlatmaktadır. Bu durumda insanlar kendilerine yakın olan, saptanabilir bir kurbanın olduğu, yaptığı yardımın amaçla ulaşacağına inandığı durumlarda yardım etmeye isteklidir.

Son olarak da kısa vadeli duygularımızın uzun vadeli etkileri olabileceğini unutmamalıyız. O sebeple öfkeli veya sevinçli halde yaptığımız hareketlerden dolayı ileride mutsuz olabiliriz. Mesela çok mutluyken insanlara gereksiz sözler verebiliriz. Çok öfkeli iken insanlara karşı önyargılı olabiliriz. Bunlara dikkat etmezsek ileride çok pişman olabiliriz.

İşte görüldüğü gibi insanlar oldukça akıldışı işler yapabilmektedir. Bu insan psikolojisinin aslında farklı durumlarda öngörülmez şekilde hareket ettiğinin göstergesidir.

Umarım faydalı olmuştur. İyi okumalar.

"Akıldışı ama Öngörülebilir" Kitabının Özeti

Sevgili Okurlarım merhaba,

Bugün sizlerle geçen hafta içinde kelimenin tam anlamıyla sindire sindire okuduğum bir kitaptan bahsetmek istiyorum. İngilizcesi "Predictably Irrational" (bu çeviriye dikkat edenler kitabın Türkçesinin aslında Öngörülebilir Şekilde Mantıkdışı olması gerektiğini görmüşlerdir) olan bu kitap rasyonel olmayan tüketici davranışlarını gözler önüne seriyor. Finans okuyanlar bilirler, bizlere hep insanın rasyonel bir varlık olduğu ve bu sebeple de her kararını mantık dairesi içinde aldığı öğretilmiştir. Oysa bu temellere dayanan finans teorisi 1970li yıllardan sonra yerini davranışsal finans denilen ve insanların kararlarında mantığın yanı sıra duyguların ve sosyal normların da baskın geldiğini göstermiştir. Kitap da tam bundan bahsetmektedir. Şimdi kitapta ilgi çeken konular nedir ona bakalım.

Kitap izafiyet kavramı ile başlamaktadır. Buna göre insanlar nesneleri sürekli kıyaslamaktadır. Bu kıyaslamayı yaparken de her zaman kolay karşılaştırılabilir nesneleri karşılaştırma yoluna giderler. Zor karşılaştırmalardan kaçınırlar. Bu sebeple eğer karşılarında üç seçenek varsa bu seçeneklerden ikisi birbirine özellik anlamında çok yakınsa insan doğası en kolay yoldan birbirine benzeyenlerden daha iyi olanını seçmeye eğilimlidir. Mesela bir emlakçı iki farklı evi müşterisine gösterirken müşteri çok kararsız kalabilir. Yalnız ortaya üçüncü bir seçenek ekler ve bu da bir önceki seçeneklerden birinin özelliklerine sahip olduğu halde örneğin çatısı bozuk ve bahçesi kötüyse insan doğası her zaman birbirine benzeyen evlerden iyi olanın seçilmesine yönelir. Bunu şöyle açıklayalım. A Ve B gibi seçenekleriniz varken A- gibi bir seçenek eklendiğinde insanlar A yı seçmek isterler.

Diğer bir konu da Arz ve talep konusudur. İnsanlar bir nesneye bir fiyat atfederken kendilerine ilk sunulmuş olan fiyatı çıpa olarak kullanır ve bu önyargı ile diğer benzer nesneleri bu fiyatla karşılaştırırlar. Örneğin bir led tv alacaklarken ilk baktıkları ve satın alma noktasında karar verdikleri led tv nin fiyatını çıpa olarak kullanıp diğer ürünlere bakarlar ama gerçekte o ürün o paraya değer mi diye düşünmezler.

Sıfır maliyetin bedeli de kitapta işlenmektedir. İnsanlar bedavaya karşı koyamazlar. Bir şey bedava ise onu alıp eve getirmek için inanılmaz bir istek duyarlar. Bunların örneklerini şöyle verebiliriz. İlk ikisini almayacağınız bir üründe üç al iki öde kampanyası varsa bunu birçok insan kaçırmaz. Eğer kaliteli bir çikolata 50 cente ama daha az kaliteli bir çikolata 25 cente satılıyorsa insanların yarısı kaliteliyi yarısı da daha az kaliteliyi tercih edebilir. Yalnız kaliteli çikolata 25 cente indirilip diğeri bedava yapıldığında büyük çoğunluk daha az kaliteliyi tercih edecektir. Bu konu kitapta, yapılan deneylerle anlatılmaktadır. Yazar bunun nedenini insanların bedavada zarar etme imkanlarının olmadığını düşünmeleri olduğunu ifade ediyor.

Sosyal normlar konusu da değinilen konulardan bir tanesidir. Buna göre aslında rasyonel insan her hizmet veya ürünün bir fiyatı olduğunu düşünür. Oysa bazı hizmetlerin mesela kayınvalidenin özenerek hazırladığı bir akşam yemeğinin, yan komşunun eşyalara yardım etmesinin vb. Para karşılığında yapılmadığı açıktır. Bu durumlarda para teklif etmek ilişkileri tamamen bozacaktır. Fakat bu insanlara para yerine hediye vermek bu tarz bir sosyal sorun yaşatmaz. Oysa para ile hediye alınmaktadır, o zaman neden para ilişkileri bozarken hediye ilişkide ayrı bir boyut oluşturmaktadır? Bunun sebebi insanların yaptıkları yardımdan dolayı kendilerini mutlu hissetmeleridir. Aslında ücretlerini yardım etmenin veya başkalarını mutlu etmenin etkisi ile almaktadırlar.

İnsanlar karar alırken içinde bulundukları durumdan etkilenmektedir. Örneğin öfkeli iken farklı, sevinçli iken farklı, üzüntülü iken farklı kararlar almaktadırlar. Bu da rasyonel bir insanın yapması beklenmeyen bir durumdur.

İnsanlar sahip oldukları şeyleri genellikle fazla sahiplendikleri için onlara gereğinden fazla değer atfederler. Örneğin anısı olan bir eşyaya paha biçmek çok zordur.

Bir diğer konu da tercih alternatiflerimiz arasında kararsız kalmaktır. Bu durumda insanlar içlerinden birini almaları gerektiği halde ya hepsini alırlar ya da hiçbirini alamazlar.

Fiyatın da insanların düşünüş tarzları üzerinde bir etkisi vardır. İnsanlar fiyatı yüksek olanların daha kaliteli olduğunu düşünür. Hatta 50 cente alınan bir aspirinin 1 cente alınan aspirinden daha iyi etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Bunun sebebi aspirinin farklı yapıda olması değil insanların kendilerini daha yüksek bedel ödediklerinde buna değer bir ürün aldıklarına olan inançlarıdır.

Son olarak da insanların karakterlerinin durumu üzerine bir tespit yapılmış. Buna göre insanlar kontrol altında daha dürüstken kontrol altında olmadıklarında daha sahtekar olabilmektedir. Fakat insanlara eğer kendileri için önemli olan ahlaki bir değerlerini gösterirseniz, mesela incilden, Tevrat'tan veya Kurandan bir pasaj okursanız o zaman hileye eskisi kadar meyletmeyebiliyorlar. Ayrıca insanlar ucunda para olan konularda hile yapmaktan imtina ederlerken, ucunda ürünlerin veya hizmetlerin olduğu konularda o kadar da dürüst olmayabiliyorlar. Örneğin bir muhasebeci karı düşük göstermeye çalışarak vergiyi azaltabilir ama kimsenin cebinden para çalmaz.

Bu güzel kitabı özetlemek hakikaten benim için zor oldu. Umarım beğenmişsinizdir. Bence mutlaka alın okuyun,

Sevgiler...

"Yaratıcı Düşünce" Kitap Özeti

Sevgili okurlarım merhaba,


Bugün sizlere yine yakın zamanda okuduğum bir kitabın özetini yapmak istiyorum. Her kitap için bunu yapmıyorum, sadece insanlar tarafından okunmasının yararlı olduğunu düşündüğüm ve bana faydası olan kitaplarda bunu yapmaya gayret ediyorum.


Yaratıcı düşünce adlı kitap da işte böyle kitaplardan bir tanesidir. Kitap insanlara, aslında hep içgüdüsel olarak yaptıkları ama asıl olarak ne yaptıklarını tam açıklayamadıkları düşünme tarzlarında onlara bir rehberlik sunuyor. Geçmişten ve insan doğasında örnekler ile bu anlatımı zenginleştiriyor.


Kitap adından da anlaşılabileceği gibi yaratıcılık kavramı üzerine dayanıyor. Bunu yapabilmek için insanların neler yapması gerektiğinden bahsediyor. Bunu yapmanın en iyi yollarından birinin iki kavram arasında bağlantı kurmak olduğunu anlatıyor. İki farklı kavram arasında bağlantı kurmanın başka farklı kavramlar bulmaya yarar sağladığı anlatılıyor. Mesela güneş gözlüğü ile pencere arasında bir bağlantı kurmaya çalışırsanız örneğin dışarıdan içerisi görülemeyen renkli camlar tasarlayabilirsiniz. Bir başka örnek daha vermek gerekirse; farklı kavramlar olan diş macunu ve hava sıcaklığı için düşünüldüğünde şöyle bir fikir akla gelebilir. Sabah dişler fırçalanırken havanın durumuna göre diş macununun tadı değişebilir. Örneğin yağmurlu havalarda naneli, güneşli havalarda çilekli vb. bir tad verebilir. İnsanlar da bu tada göre hava durumunu anlayabilir. Bu tür benzeşmeyen belki de ortak özellikleri çok sınırlı olan konuların birleştirilmesi daha fazla sayıda ürünün ortaya çıkmasını sağlayabilir.


Farklı kavramlar arasında ilişki kurmak için seçilen herhangi iki veya üç kavramın özelliklerini bir kağıda yazıp bunlar arasında bir bağlantı bulmaya çalışmak faydalı oluyor. Sonuç yukarıda belirtildiği gibi iki kavramın bir şekilde bir araya getirilmesi ile insanlık için faydalı bir ürün ortaya çıkabiliyor.


Kitapta ayrıca şablonların hayatımızı nasıl etkilediği anlatılmaktadır. Şablonlara sahip olduğumuz için belki işlerimizi çok daha rahat yapmakta ve ayrıca zaman kazanmaktayız. Yalnız bu şablonlar yeni düşüncelere açık olmamızı da engellemektedir. Çocukların hayata karşı önyargıları olmadığından bizlere göre daha temiz zihinlere ve bu nedenle üreticiliğe sahiptirler. Leonardo Da Vinci de aslında bir okula gitmemiş olan ve bu sebeple herkese öğretilen şablonlara sahip olmayan bir insandı.


Dahiler veya mucitler aslında genetik itibari ile dahi doğdukları veya bizlerden çok zeki oldukları için dahi olmazlar. Onlar farklı kavramları birleştirmeyi başardıkları ve konulara farklı açılardan bakmayı bildikleri için icatlar yaparlar.


Kavramsal birleştirmelerden en işe yarayanı zıt kavramların bir araya getirilmesi konusudur. Bunu bir şekilde paradoksal düşünce ile de açıklayabiliriz. Zıtlıkları bir düzlemde kullanmaya çalışarak hakikaten çok yararlı bazı işler yapabiliriz. Örneğin açık kapının önüne engel koyarak insanların temelde yavaşlayacağı düşünülür. Oysa insanlar bu sebeple sol ve sağ tarafta ister istemez sıraya girerler ve böylece dar olan bir kapıdan daha düzenli şekilde çıkıp daha az beklemek zorunda kalırlar.


Kitapta aynı zamanda hayal gücümüzün bile basmakalıp düşüncelerle beslendiğinden bahsedilmektedir. Örneğin bir insana kafanızda bir uzaylı oluşturup onu çizin denildiğinde çoğu insan insana benzeyen, iki ayaklı, iki eli olan gözü veya gözleri olan belki antenleri bulunan bir yaratık çizer. Oysa onlara insanın uzuvlarına sahip olması gerektiği söylenmemiştir. Buna önem verip hayal gücümüzün hakikaten basma kalıp düşüncelerden etkilenip etkilenmediği sorgulanmalıdır.


Üretken olmanın bir diğer yolu da düşünmeyi bırakıp konudan uzaklaşmaktır. Bu, insanın karanlıkta baktığı cismi göremeyip cismin sağına soluna baktığında cismi algılayabilmesi gibidir. O sebeple aynı düşüncede yoğunlaşmamalı bir süre ara verip sonra tekrar çalışmaya başlanmalıdır. Zaten çevremizde olan herhangi bir şey bizi bir yerden tetikleyebilir. Bunu fark etmeyiz bile... Bir konuya yoğunlaşmışken o konuyu bırakıp film izlerken hiç aklınıza güzel bir çözüm gelmedi mi? bence kesin gelmiştir.


Son olarak da üretken olmak için olumlu kalmayı başarmalıyız. Olumlu bir çevrede yaşamalıyız ve etrafımızda olan biteni olumsuz algılamamalıyız. Olumsuz duygular düşünceleri etkiler, düşünceler de fiziksel durumumuz üzerinde baskı oluşturup bizim endişeli, stresli, çekingen vb. olmamıza neden olur. Bunları ortadan kaldırabilmek için olumlu kalmayı başarabilmemiz gerekir.


Umarım az da olsa bir yararı olmuştur. Kitapta hakikaten güzel örnekler ile bu düşünme tarzı anlatılıyor. Okumanızı tavsiye ederim.

Motivasyon 3.0; "Drive" Kitabının Özeti

Kıymetli okuyucularım merhaba,


Bugün sizlere son zamanlarda okuduğum yeni nesil motivasyon yöntemlerinin anlatıldığı Daniel Pink'in Drive kitabından bahsetmek istiyorum.


Kitap temelde motivasyonun zaman içindeki evriminden bahsediyor. Buna göre ilk motivasyon sistemi, Motivasyon 1.0 adı verilen ve insanların çağlar önce fiziksel ihtiyaçlarını gidermek için kullandıkları harekete geçme sistemidir. Daha sonraları insanlar ödül ve ceza ile motive olmaya başlamışlar ve buna Motivasyon 2.0 adı verilmiş. Fakat günümüzde her ikisi de büyük ölçüde geçerliliğini yitirerek yerlerini Motivasyon 3.0 denilen sisteme bırakmış. Buna göre Motivasyon 3.0 insanların ödül veya ceza ile değil bir işte ustalaşmaya çalışarak, belli bir amaç ekseninde, daha özerk bir ortamda yaptıkları çalışmalar ile sağlanabiliyor. 


Ödül ve ceza hepimizin en temel motivasyon faktörleri olarak gördüğümüz önemli bileşenlerdir. Fakat yıllarca bilim adamlarının yaptığı çalışmalarda ödül ve ceza sistemlerinin sadece rutin işlerde veya kısa menzilli veya kısa sürecek projelerde bir ölçüde motivasyon sağladığı keşfedilirken daha uzun boyutlu projelerde ve özellikle yaratıcılık gerektiren beyin işlerinde bunun geçerli olmadığı görülmüştür. Hatta ödül ve cezanın insanları gayriahlaki işlere yönelttiği, içsel motivasyonu yok ettiği, performansı düşürdüğü, insanlarda ödüllere karşı bağımlılık oluşturduğu, yaratıcılığı törpülediği, kısa erimli düşünmeye sevk ettiği anlaşılmıştır. 

Kitapta eğer ödül verecekseniz bunu bir şarta bağlamayın, sürpriz şekilde verin diyor. Bu şekilde hem çalışanı mutlu edersiniz hem de onun sürekli bir ödül beklentisinde olmasının önüne geçmiş olursunuz. Eğer sürpriz ödül vermeyecekseniz bunun yerine gösterilen çabayı samimi şekilde takdir edebilirsiniz.


Kitapta ayrıca yöneticilerin temelde iki tip insan olduğundan bahsediyor. Bunlar X ve Y tipi yöneticilerdir. Bunlardan X olanlar çalışanlarını kontrol etme isteği içindeyken ve ödül-ceza uygulamasını benimserlerken; Y tipi olanlar ise çalışanlarına daha fazla özerklik sağlamak istemektedir. Bunun bir yansıması olarak da çalışanlar X tipi veya I tipi olmaktadır. X tipi olanlar ödül ve ceza ile motive edilebilen, yaratıcılık noktasında bir istekleri olmayan insanlardır. I tipi ise içsel arzularla; özerklik, ustalaşma ve bir amaçla beslenirler. 


Peki hep üzerinde durduğumuz Motivasyon 3.0'ın yapıtaşları özerklik, ustalaşma ve amaç nedir?


Özerklik çalışanların yaptıkları işte özerk bırakılması ve onların üzerindeki kontrolün kaldırılmasıdır. Personelin aslında kaytarmadığına yöneticilerin inanmasının sağlanmasıdır. Mesai saatlerinden ziyade yaptıkları işe yoğunlaşılması ve sonuçların iş yerinde oturmaktan daha fazla önemsenmesinin sağlanmasıdır. Hatta bunu Fedex günleri şeklinde uygulayan organizasyonların haftanın belli bir zamanını sadece üretmeye ayırdıkları ve çalışanlarını tamamen serbest bırakıp onların yaratıcılıklarına yatırım yaptıkları görülmüştür. Bunun bir yansıması olan %20 kuralıyla toplam mesainin sadece beşte birinde insanların serbest bırakılıp düşünmeleri ve yeni uygulamalar ortaya koymaları istenmiştir. Bu şekilde birçok önemli uygulama mesela gmail ortaya çıkmıştır.


Ustalaşma kavramı ise insanların işlerinde kendilerini geliştirmek için uzun, yorucu fakat sonuçları çok tatmin edici olan bir yolculuğa çıkmalarını öğütlüyor. Buna göre insanların yaptıkları işleri her gün aynı şekilde yapmaları onları geliştirmez ama her gün biraz daha farklı ve ne çok zor ne çok kolay işler ile mevcut yeteneklerini zamanla ustalaşma noktasında ilerletebilecekleri ifade ediyor. Bunun için de iş yapmayı zevk haline getirecek, zamanın nasıl aktığını hissettirmeyecek akış kavramına ihtiyaçları var. Bunun için de ayrıca işin oyun olarak görülmesi ve zevk alınarak yapılması gerekiyor. Hepimiz az çok bilgisayar oyunu oynamışızdır, nasıl da kendimizi kaptırıp bir akışa giriyorduk! 


Son olarak da amaç kavramı vardır. İnsanların yaptıkları işin sadece hedef tutturmak değil bunun yanında daha yüce bir amaca hizmet ettiğini düşünmeleri veya bu tarz işlerle iştigal etmeleri gerektiğini vurgular. Örneğin bir mucit gece yarılarına kadar insanlara hizmet edecek bir icat üretip yüce bir amacı gerçekleştirmeyi istemektedir.


Bu ufak özette kitabı sizlere kısa şekilde anlatmak istedim. Kitabı alır ve okursanız eminim daha faydalı olacaktır. Umarım bu kısa özet de sizler için keyifli olmuştur.

Ne kadar büyük o kadar zor!

Kıymetli okurlarım merhaba,

Bugün sizlere bankaların birçoğunun yapmaya çalıştıkları bir faaliyetten bahsetmeye çalışacağım.

Günümüzde teknolojik gelişmelerin bir sonucu olarak birçok devrim niteliğinde olay yaşamaktayız. Bu bir taraftan hayatımızı kolaylaştırırken bir taraftan da bizleri önemli bir teknolojik meydan okuma ile başbaşa bırakmaktadır. Örneğin mobil şube hayatımızı kolaylaştırırken öbür taraftan da bankaları diğer bankalar ile mobil şubelerini geliştirmek noktasında yarışmak zorunda bırakmaktadır. Bu konuda büyük bankaları ise çok önemli süreçler beklemektedir. Yıllarca büyük ve fazla çalışanla faaliyetini sürdüren prestij sembolü şubelerinden vazgeçip artık daha teknolojik şubelere geçiş yapmaya çalışmaktadırlar. Bu da elbette kolay olmamaktadır. Çünkü mevcut yapının daha verimli bir yapıya evrilmesi için hem personel planlamasının doğru yapılması hem de müşteri beklentilerinin doğru yönetilmesi gerekmektedir. Bu konuda en şanslı olanların büyüme aşamasında olan bankalar olduğunu ifade edebilirim. Büyük bankalarda bu tarz bir dönüşüm çok sancılı olurken küçük ve orta düzeydeki bankalarda daha yönetilebilir olmaktadır. 

Örneğin İngiltere’nin en önemli bankalarından olan ve ATM nin mucidi olarak bilinen bir bankada 3-4 sene önce büyük bir şube dönüşüm programı başlatıldı. Hızlı bir şekilde tüm şubelerini teknolojik şube haline getirebilmek için müthiş bir maddi bütçe ve insan kaynağı sarfedildi. Tüm gişe çalışanları kısa bir zamanda şube içerisinde yer alan teknolojik cihazların kullanılması için birer eğitici haline getirildi. Bu cihazlar gişedeki işlemlerin hemen hepsini yapan ve müşteri tarafından kullanılabilen cihazlardı. ATM ve türevleri diyebiliriz. Müşteriler için şöyle bir durum oluşturuldu. Eğer müşteri işlemi kendisi bu cihazdan yapacaksa neredeyse hiç sıra beklemeden bir cihaza yönlendirildi. Aksi takdirde gişeciler veya tek gişe önünde uzun kuyruklarda beklemeye bırakıldı. Bu ise ister istemez bazı şikayetlere neden oldu. Fakat banka bunun arkasında durdu ve geri adım atmadı. Bu süreçte iç müşteri ve dış müşteride oluşturulan memnuniyetsizlik yapılan maliyet tasarrufuna tercih edildi. Bugün gelinen noktada bu süreci değerlendirirken şu noktaların önemli olduğunu düşünüyorum.

• Elbette şube dönüşümleri geleceğin dünyası açısından önemli görünüyor ama bunu akşamdan sabaha bitirelim demek doğru değildir.
• Tüm şubeleri bir seferde dönüştüreceğiz demek yerine yavaş yavaş ve hataları göre göre bunu yapmak daha mantıklıdır.
• Gişede çalışanlar için işlerinin bir kısmını makinaya aktarmak demek, insan gücüne olan ihtiyacın azalacağı anlamına gelir. Bu durumda bankaya emeği olan bu çalışanlar için yeni bir kariyer planlaması yapmak gerekir. Çalışan mutlu olmaz ise bu müşteriye yansır.
• Dış müşterinin kendi kendine iş yapması özendirilmeli ama müşteriler bunu yapmaya zorlanmamalıdır. Bunun için teşvikler geliştirilmelidir.

Hepinize iyi çalışmalar diliyorum

Özel Bankacılık’taki Büyük Sorun; Yeni Nesil Müşteriler

Sevgili dostlarım merhaba,

Bugün sizlere yeni nesil özel bankacılık müşterilerinin hassasiyetlerini anlatmaya çalışacağım. 

Özel Bankacılık müşterileri bankaların en üst gelir grubunu oluşturan ve yüksek düzeyde kredi kullanıp yüksek hacimlerde mevduat tutan müşterileri ifade eder.  Bu müşteriler aynı zamanda sermaye piyasası işlemleri de yapmakta olup bankaların daha fazla yatırım ürünlerini kullanan müşterilerini oluşturmaktadırlar. 

Günümüzün özel bankacılık müşterileri güvene ve ilişkilere önem verirken bu müşterilerin çocuklarının farklı hassasiyetleri olacağını öngörmekteyiz.  Öncelikle yeni nesil müşteriler farklı finansal ürünler kullanmak isteyeceklerdir. Aynı zamanda almış oldukları eğitimin sonucunda kendilerinden beklenen önemli işleri yapabileceklerini ispat etmek isteyeceklerdir. Bu sebeple yıllardır aynı banka ile çalışan babalarını sorgulayacak ve başka bankalardan kendilerine yeni değer önerileri yapmalarını isteyeceklerdir.  Bu durum mevcut müşterilerinin varlıklarını yöneten bankalar için riskli bir durumdur. 

Babaları daha az yatırım alternatifi arasında orta ve uzun vadede yatırım yapmayı tercih ederken, yeni nesil müşteriler ise daha kısa vadeli ve yüksek getirili alternatiflere yönelmektedirler. Hatta hiç bilmedikleri bir sektöre de getiri beklentisinin yüksek olmasından dolayı girmeleri de söz konusu olabilecektir. Bu durum da ister istemez kendilerinin daha riskli işlere yöneleceklerini göstermektedir. Babaları tarafından yıllar boyunca yavaş yavaş oluşturulan servet yeni nesil tarafından kısa zamanda daha da fazla büyütülmek istenecektir. Bu durumda bankaların ürün gamlarının yeterli olup olmadığı sorgulanacaktır. Bir bankada olan bir ürünün veya hizmetin başka bankada olmaması yeni nesil için bankaya olan güven ve vefadan daha önemli bir tercih sebebi olabilecektir. 

Bir başka konu da getiri konusudur. Yıllarca bankalar ile güven, vefa ve dostluk ilişkileri kurmuş olan mevcut müşterilerin çocukları artık getiri konusunu ön plana koymaya başlamışlardır. Bana bu banka şunu teklif ediyor, siz neyi teklif ediyorsunuz soruları artmaya başlamıştır. Eskiden sadece gayrimenkul ile mevduat arasında yatırım tercihleri bulunan müşterilerin çocukları için artık sermaye piyasaları işlemleri daha cazip görünmektedir. Bu sebeple daha fazla danışmanlık talep etmekte ve daha fazla ürün ve pazara ulaşmak istemektedirler. 

Bugün özel bankacılık yapan bankaların kendilerine en büyük risk olarak gördükleri konuların başında yeni neslin kendileri ile devam edip etmeyeceği konusudur. Bu sebeple bankalar yeni nesil ile temasa geçmeye başlamışlar ve onları da kendi sadık müşterilerinden biri yapmaya çalışmaktadırlar. Özellikle finansal piyasaların bu kadar içiçe girdiği ve finansal okuryazarlığının arttığı ortamda bankaların sadece manevi değerler ile yeni nesli kazanmaları beklenemez. Gelişen ve değişen ortama uyum sağlayarak onların beklentilerine cevap verebilmeleri gerekir. 

Peki bu durumu bankalar nasıl yönetecektir? Öncelikle bankalar yeni nesil için bir danışman durumunda olabilmelidir. Kendileri danışmanlık hizmeti vermese de doğru insanlarla bu müşterileri buluşturabilmelidir. Yatırımın nasıl yapılması gerektiği, hangi sektörde nasıl bir boşluk olduğu, nasıl bir beklenti ile nasıl bir yatırımın planı ile hareket edilmesi gerektiği bu insanlara öğretilmelidir. Diğer taraftan ürün gamlarını arttırmalı ve beklentilere uygun değer önerileri oluşturabilmelidirler. Örneğin bir müşteri dünyada farklı piyasalara yatırım yapmak isteyebilir. Bu durumda banka finansal bir platformu müşterisinin hizmetine sunabilir. Müşterisi de birçok kanaldan platforma girip işlemlerini 7:24 gerçekleştirebilir. Bu platformun mobilden de girişe izin vermesi gerekir çünkü yeni nesil artık tüm dünyasını mobilden yaşamaktadır. 

Görüldüğü gibi yeni neslin beklentileri mevcut nesilden farklı olacaktır. Bu sebeple bankalar bu durumu iyi analiz edip doğru yaklaşımlarla ilgili müşterileri kaybetmemeyi başarabilirler.

Bugünlük de benden bu kadar. Hepinize iyi çalışmalar dilerim.