Jualah (Ödül) Sözleşmesi ve Bankacılıkta Uygulaması

Jualah, taraflardan birinin belli bir iş/hizmet karşılığında diğer tarafa ödül vermeyi vaat ettiği bir sözleşmedir. Yapılması istenen işte çeşitli belirsizlikler olabilir, ödülü almak isteyen yani işi yapmaya gönüllü olan taraf ise, tüm belirsizlikleri kabul ederek işi belirlenmiş süre içerisinde bitirmeye çalışır. Kaybolmuş bir aracı bulmak Jualah sözleşmesine örnek olarak gösterilebilir.

Sözleşmenin Tarafları

Jualah sözleşmesinde teklif veren ve hizmet sağlayan olmak üzere iki taraf bulunmaktadır. Teklif veren taraf, servis sağlayıcısına belirli ya da belirli olmayan bir süre içerisinde bitirilmesi gereken bir iş için ücret teklif eder. Servis sağlayıcısı herhangi bir kişi ya da kurum olabilir. Teklif edilen ücretin verilmesi için servis sağlayıcının istenen süre içerisinde işi bitirmiş olması gerekmektedir. Aksi halde hiçbir ücret alamaz ve emeği boşa gitmiş olur. Dolayısıyla sözleşme belirsizlik ya da işin bitirilmemesi durumlarından etkilenmez.

İşe başlandıktan sonra iş sahibi anlaşmayı fesh ederse, işi yapan kişi ya da kuruma sözleşmede belirtilen ücreti ödemek zorundadır. İşi yapan kişi işi tamamlamadan bırakması durumunda, iş sahibinden herhangi bir hak talep edememektedir.

Jualah Sözleşmesi ve Ödül

Sözleşmenin temeli, bitirilmesi gereken iş ve işin bitirilmesi neticesinde vaat edilen ödüle dayanmaktadır. Ödül önceden bilinen ve değerli bir şey olmalıdır ve işin bitirilmesi durumunda sahibine verilmelidir. Ödül, aynı zamanda yapılan iş sonucunda çıkan mal ya da hizmetin de belirli bir oranı olabilir.

Jualah sözleşmesi çeşitli akitler için kullanılabilir. Bunlar arasında:

Kayıp mal ya da varlıkların bulunması
Çeşitli maden ya da minerallerin çıkarılması
Ödenmemiş borçların takibi ve toplanması
İş sahibi için herhangi bir konu ya da araştırma için bilgi toplanması
Yeni buluşlar için bilimsel araştırmalar yapılması

Jualah Sözleşmesinin Uygulanışı

Ödül vaadi karşılığında yapılacak iş, resmi ya da gayri resmi kanallar aracılığı ile kamuya duyurulabilir. Bu durumda teklifi duyan herkes, başkalarının yardımıyla ya da işi bizzat kendisi yaparak, ödülü almaya hak kazanabilir. Ancak iş tamamlanması için belirli bir kişi ya da kuruma verilirse, sözleşme süresi boyunca iş, işi yapan kişinin sorumluluğu altındadır.

Paralel Jualah sözleşmesi

Paralel jualah sözleşmesi genellikle islami bankalar tarafından uygulanmaktadır. Banka işi aldıktan sonra, başka kişi ya da kurum ile paralel bir jualah sözleşmesi yaparak, tamamlanması gereken işi yine ücret karşılığında devreder. İş sahibi ile banka ve banka ile işçi arasında yapılan sözleşmeler birbirinden bağımsızdır.

İslami Bankalarda Jualah Sözleşmesi’nin İşleyişi

Jualah İslami bankalar tarafından çeşitli servisler için kullanılmaktadır. İslami bankalar bu sözleşmeden doğan sorumluluğu doğrudan yerine getirebileceği gibi paralel bir jualah sözleşmesi yaparak, sorumluluğu üçüncü bir kişi ya da kuruma devredebilir.

Süreç şu şekilde işlemektedir:

　

Sonuç olarak;

Jualah sözleşmesi, iş sahibinin ödül karşılığında yaptığı işteki tüm risk ve belirsizlikleri göze alarak yaptığı sözleşme olarak tanımlanabilir.

İstenen iş için birebir sözleşme yapılabileceği gibi, kamuya duyurularak daha geniş kitlelere de ulaşılabilir.

İslami bankalar, yaptığı jualah sözleşmelerinin büyük bir kısmını paralel bir jualah sözleşmesi yaparak işi üçüncü bir kişiye devreder ve aradaki komisyon farkından kar elde etmeyi hedefler.

Bankalar ayrıca günü geldiği halde ödenmeyen alacakları için de herhangi bir kişi ya da kurumla jualah sözleşmesi yaparak, bu alacakları tahsil etmeye çalışabilir. Bu sözleşme karşılığında işi yapan tarafa, iş karşılığında sabit bir ücret ya da alacağın belli bir oranını vaat edebilir.

Hazırlayan: Burak Yungucu