Alderfer’in ERG Teorisi ve McClelland’ın Başarma İhtiyacı Kuramı

Alderfer’in ERG Teorisi

Clayon Alderfer’in Maslow’un ihtiyaçlar sınıflandırmasını basitleştirerek geliştirmiş olduğu motivasyon yaklaşımına ERG teorisi adı verilmektedir. Burada ihtiyaç sıralaması daha basittir ancak Maslow sınıflaması gibi bir ihtiyaç sınıflaması esastır. Maslow’un alt seviyeler tatmin edilmedikçe üst seviyelere gelinemez ilkesi burada da geçerlidir.[1] Alderfer insan ihtiyaçlarını üç farklı kategoriye ayırmaktadır:[2]

§  Varolma ihtiyaçları: Bunlar insanların doğuştan itibaren sahip oldukları ihtiyaçlardır. Yiyecek, içecek, barınma ihtiyaçları vs. bu konuda örnek gösterilebilir.

§  İlişkisel ihtiyaçlar: İnsanlar, başka insanlarla bir arada olmak, duygu ve düşüncelerini onlarla paylaşmak isterler.

§  Gelişme ve büyüme ihtiyaçları: İnsanların kendilerini geliştirme ihtiyaçlarıdır. Başarı elde etme, tanınma, kabul edilme vs. bu tür ihtiyaçlara örnek gösterilebilir.

Alderfer’ e göre varlık ihtiyaçları karşılandıktan sonra ikinci basamak ihtiyaçların, daha sonra da üçüncü basamak ihtiyaçların karşılanmasına çalışılır. Bunun yanında ERG modelinde bireylerin ihtiyaçlarını tatmin etme yeteneklerine bağlı olarak ihtiyaçlar hiyerarşisinin altına inebilecekleri gibi, üstüne de çıkabilecekler ve bu durumda iki yönlü hareket edebileceklerdir.[3]

Maslow’un İhtiyaçlar hiyerarşisi ile eşlendiğinde aşağıdaki eşleşme ortaya çıkmaktadır.[4]

ERG Modeli - İhtiyaçlar Hiyerarşisi Karşılaştırması

ERG Modeli	İhtiyaçlar Hiyerarşisi
Gelişme İhtiyaçları	Kendini Gerçekleştirme Saygı Görme
İlişkisel İhtiyaçlar	Sevgi ve Aidiyet
Varolma İhtiyaçları	Güvenlik Fizyolojik

McClelland’ın Başarma İhtiyacı Kuramı

Motivasyon konusunda bir başka teori geliştiren yönetim uzmanı ise David C. McClelland’dır. Bir psikolog olan McClelland; Maslow ve Herzberg’ den farklı olarak insanların farklı ihtiyaçlara yöneldikleri ve bu ihtiyaçları karşılandığı ölçüde tatmin olacakları görüşünü savunmuştur.[5] Başarma İhtiyacı Teorisi adı verilen bu çalışmaya göre kişi üç tür insan grubu ihtiyacı etkisi altında davranış gösterir:

§  Başarma ihtiyacı: başarma ihtiyacı kuvvetli olan bir birey kendisine ulaşılması güç ve çalışma gerektiren anlamlı amaçlar seçecek, bunları gerçekleştirmek için gerekli yetenek ve bilgiyi elde edecek ve bunları kullanacak davranışı gösterecektir.

§  İlişki kurma ihtiyacı: Başkaları ile ilişki kurma, gruba girme ve sosyal ilişkiler geliştirmeyi ifade etmektedir. Bu ihtiyacı kuvvetli olan bir kişi kişiler arası ilişkiler kurma ve geliştirmeye önem verecektir.

§  Güç kazanma ihtiyacı: Bu tür bir ihtiyacı kuvvetli olan bir kişi güç ve otorite kaynaklarını genişletme, başkalarını etkisi altında tutma ve gücünü koruma davranışlarını gösterecektir.

McClelland; Maslow gibi, insanların temel fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarından söz etmemiş, daha doğrusu bu ihtiyaçların üzerinde bulunan üç tür ihtiyacı ele almıştır. Gerçekten de, insan doğası gereği sosyal ilişkilerde bulunma (arkadaşlık, dostluk, sevgi vs.) ihtiyacını hisseder. İnsan aynı zamanda güç elde etmeyi seven bir yaratıktır. Bu maddi bir güç (para) olabileceği gibi, makam, mevki, otorite şeklinde bir güç de olabilir. İnsan ayrıca yaptığı işleri başarmayı arzulayan ve bundan haz duyan bir varlıktır.[6]

---

[1] Tamer Koçel

[2] Eren, Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, ss. 506-507.

[3] Aynı, s. 507.

[4] Aynı, s. 507.

[5] Can Aktan, “Motivasyon Teorileri”, http://www.canaktan.org/yonetim/insan-yonetim/motivasyon-teorileri.htm, 16 Temmuz 2006.

[6] Aktan, a.g.e.,