Faizsiz Bankacılık yöntemlerinden olan ve genellikle birer finansman aracı olarak kullandırılan selem ve istisna sözleşmelerine değinmeye çalışacağız.
Selem, ödemenin nakit olarak tamamen veya kısmen sözleşme anında yapıldığı ve alışverişin tamamlandığı bir işlemdir. Ancak satın alınan varlığın teslimatı önceden belirlenmiş bir tarihe kadar ertelenmektedir.[1] İleriye dönük satın alma olarak da adlandırılan selem genellikle küçük çiftçi ve tacirlerin finansman ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılmaktadır. Söz konusu işlemin içermesi gereken en önemli şartları da malın cinsi, özellikleri ve miktarının belli olması, inceliği olan mallarda ve hayvanlarda yapılmaması olarak gösterilebilir. İstisna ise yine selem gibi belli bir malın ileri vadede teslim edilmek üzere bugünden anlaşılan fiyat üzerinden satışının tamamlanmasını öngören sözleşme olmak ile birlikte selemden sözleşmenin konusunu oluşturan malın inşa ya da imal edilmeye dayalı olması, ödemenin avans gibi önceden yapılmasının şart olmaması ve kademeli ödemeyi içerebilmesi açılarından ayrılmaktadır. Siparişe dayalı satın alma olarak da adlandırılan istisna sözleşmeleri imal edilmesi gereken eşyalar, inşaat projeleri ve altyapı projeleri için kullanılabilmektedir. İstisna sözleşmelerinde bankalar imalatın tamamlanma oranına göre yükleniciye bedeller ödemektedirler.[2]
[1] Mustafa Mürsel Eskici, “Türkiye’de Katılım Bankacılığı Uygulaması ve Katılım Bankaları’nın Müşteri Özellikleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, s.72
[2] Sabir Mohammed Hassan, “Issues in the Regulation of Islamic Banking (Case of Sudan)”, Research and Studies Series Issued by Bank of Sudan, Sayı: 5, 2004, s.11.
peki, "ileriye dönük satın alma olarak da adlandırılan selem"in tam tersi yapıldığında yani mal peşin satılacak ama parası detayları netleştirilmiş şekilde belli bir ileri tarihte teslim alınacak. Buna ne isim verilmektedir; caiz midir?
YanıtlaSilteşekkürler.
Merhaba, yukarıda da belirttiğim gibi Selem; ödemenin nakit olarak tamamen veya kısmen sözleşme anında yapıldığı ve alışverişin tamamlandığı bir işlemdir.Selem aslında bakıldığında diğer akitlerden farklı şekilde istisna olarak yapılan bir akittir. Bu akit standart mallarda olur, şekli niteliği değişebilen mallarda olmaz. Aslında satım akdi zamanında malın mevcut olması, bu malın meşru olması gibi bazı temel gereksinimler vardır. Fakat uygulamanın yapıldığı zamanlarda Medine'de Medine örfüne göre peygamberimiz tarafından şartları belirlenmiş olması, malın meşru olması, ödeme vadesinin netleşmiş olması şartları ile bu uygulamaya izin verilmiştir (Bu bilgiyi konu hakkında yeterli bilgisi olduğunu bildiğim bir tanıdığıma danışarak edindim). Bu sebeple şartları belirlenmiş olması durumunda selem yapılması uygun görülmüştür. Sizin sorduğunuz soruya da cevap vermem gerekirse; mal peşim satılır ve parası ileride netleştirilmiş bir tarihte alınmak üzere sözleşme yapılabilir. Bunun adı veresiye satıştır ve aslında uygulamada çok fazla karşımıza çıkmaktadır. Umarım bilgi verebilmişimdir, iyi günler.
YanıtlaSil