Bankacılıkta Yeniden Yatırım Riski (Reinvestment Risk)

Bu risk aslında faiz oranı riskinin devamı şeklindedir. Bunun sebebi, işletmelerin zamanında yaptıkları faiz getirisi olan bir yatırımdan ilerleyen zamanlarda aynı faiz getirisini sağlayamayabilecekleri ihtimalidir. Bu risk aslında reel sektör işletmeleri için olduğundan daha fazla bankalar için geçerlidir. Çünkü evvelce kurumsal veya bireysel olarak kullandırılmış fonların daha sonraları kredi kullananlarca vadesinden önce kapatılması durumunda bankalar bu fonları başka alanlarda değerlendirmek isteyeceklerdir. Fakat yapılacak yatırımlar her zaman evvelki getiriyi sağlayamayabilecektir.

Konuya tüketici kredisi açısından yaklaştığımızda ülkemizde bankaların erken taksit ödemesi veya erken kredi kapaması taleplerine kayıtsız kalmaları mümkün değildir. Bu husus Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın yönetmeliğinde belirtilen “Tüketici, kredi verene borçlandığı toplam miktarı önceden ödeyebileceği gibi aynı zamanda vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit ödemesinde de bulunabilir. Bu halde kredi veren tüketiciden herhangi bir isim adı altında, ek bir ödemede bulunmasını isteyemez”[1] hükmü ile ortaya konmaktadır.

Ayrıca yine aynı yönetmelikte geçen “Vadeden önce ödenecek bir veya birden fazla taksit söz konusu olduğunda, erken ödenen taksit tutarı içinde yer alan anapara tutarı üzerinden akdi faiz oranı ve erken ödenen gün sayısı dikkate alınarak bulunacak faiz, faiz üzerinde hesaplanacak kamusal yükümlülükler toplamı ve komisyon tutarı kadar indirim yapılır”[2] hükmü ile erken kapama ile ilgili madde de geçen “Erken ödeme, taksit tarihinde yapılıyorsa; vadesi gelen taksit ödemesi, geriye kalan taksit tutarları içerisindeki anapara borcu ve varsa o tarihe kadar tahsil edilmemiş faiz ve kamusal yükümlülükler tahsil edilir”[3] hükmü ile de erken kapamanın nasıl yapılması gerektiği bankalara gösterilmektedir.

Bu maddeler, içerdikleri ifadelerden anlaşıldığı gibi bankaların faaliyet alanlarını kısıtlamaktadır. Buna göre bankalar müşterilerinin erken ödeme taleplerine olumlu yanıt vermek zorundadırlar. Bu durum da yeniden yatırım yapma riskini ortaya çıkarmaktadır. Söz konusu durum aşağıdaki örnekte gösterilmektedir.

XYZ bankası bir bireysel müşteriye 500,000 Dolar tutarında 5 yıl vadeli, %10 faiz oranlı bir kredi açmıştır. 1 yıl sonra kredi kullanan şahıs kredisini erken kapatmak istemiştir. Aşağıdaki tabloda da görüldüğü gibi 12.ayın sonunda kalan anapara 419 bin USD'ye düşmüştür. Yukarıda belirtilen yönetmelik hükümleri uygulandığında 12.ay için erken kapama tutarı 10.623 USD + 418.865 USD = 429.488 USD dir. Eğer bu kapama gerçekleştiğinde faiz oranları %8’e gerilemiş ise söz konusu bankanın bu fonları tekrar benzer bir kredi için kullandığında yıllık %2’ye yakın bir kaybı söz konusu olacaktır.

Tablo 4. Geri Ödeme Tablosu

Ay	Taksit	Anapara	Faiz	Kalan Anapara
1	10,623.522	6,456.856	4,166.667	493,543.144
2	10,623.522	6,510.663	4,112.860	487,032.481
3	10,623.522	6,564.918	4,058.604	480,467.563
4	10,623.522	6,619.626	4,003.896	473,847.937
5	10,623.522	6,674.790	3,948.733	467,173.148
6	10,623.522	6,730.413	3,893.110	460,442.735
7	10,623.522	6,786.500	3,837.023	453,656.235
8	10,623.522	6,843.054	3,780.469	446,813.182
9	10,623.522	6,900.079	3,723.443	439,913.102
10	10,623.522	6,957.580	3,665.943	432,955.523
11	10,623.522	7,015.560	3,607.963	425,939.963
12	10,623.522	7,074.023	3,549.500	418,865.940

---

[1] 14.06.2003 tarihli Tüketici Kredisinde Erken Ödeme İndirimi ve Kredinin Yıllık Maliyet Oranını Hesaplama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik , m.5.

[2] 14.06.2003 tarihli Tüketici Kredisinde Erken Ödeme İndirimi ve Kredinin Yıllık Maliyet Oranını Hesaplama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik , m.6.

[3] 14.06.2003 tarihli Tüketici Kredisinde Erken Ödeme İndirimi ve Kredinin Yıllık Maliyet Oranını Hesaplama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik , m.7.