22 Ocak 2013 Salı

Yeni Finansal Kiralama Kanunu ile Operasyonel Leasing'in Getirdikleri

Eski 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, ülkemizdeki finansal kiralama şirket ve kurumlarına “Faaliyet Kiralaması” yapmasına izin vermez iken, yeni düzenleme ile “Faaliyet Kiralaması/Operasyonel Leasing” yasal hale gelmiştir. Faaliyet Kiralaması, finansal kiralama dışında kalan kiralamadır. Yani yatırım konusu malın belli bir dönem için sadece kullanım hakkını elde etmek amacı ile kiralanması işlemidir. Sözleşme sonunda mülkiyet devri aranmaz. Türkiye’de ilk Operasyonel Leasing (O/L) uygulamalarının otomobil kiralama şirketleri ile başlamış olmasında dünyadaki 2. El piyasa itibari ile en gelişmiş pazarın kara taşıtları pazarı olmasının etkisi vardır. Kara taşıtları pazarını, iş makineleri ve tıbbi cihaz alımları pazarı takip etmektedir. 

Finansal ve faaliyet kiralama sınıflandırması kiralama işleminin başlangıcında yapılır. Ancak, herhangi bir zamanda kiracı ve kiralayanın kira sözleşmesindeki koşulları değiştirmesi konusunda anlaşma yapılması ve kiralama işleminin niteliğinin değiştirilmesi durumunda[1]; kiralama türünde de değişiklik var ise yeni sözleşme koşullarına göre kira sözleşmesi finansal kiralama veya faaliyet kiralaması türüne dönüşür.

Faaliyet kiralamasında mal mülkiyeti kiralayan tarafında kaldığı için kredilendirme işlemlerinde gerçek mal riski ve artık değer (residual value) riski de gündeme gelmektedir.

Kiralayan Açısından Avantajları
o        Kiralayanın yüklenmiş olduğu artık değer (residual value) riski aynı zamanda kiralayana fazladan gelir yaratma imkanı da doğurmaktadır. Kiralayan şirket veya kurumların malın kiralanmasında elde edilen karın yanında, tekrar kiralanamayacak olan malların ikinci el piyasasında satılması ile elde edeceği bir gelir de mevcuttur.
o        2. el piyasası gelişmiş malların faaliyet kiralaması yapılması daha risksizdir.
o        Şirketler teknolojik olarak eskiyen veya çabuk yıpranan yatırımlarını çok daha çabuk şekilde modernize edebileceklerdir.
o        Finansal kiralamadan daha geniş bir müşteri portföyüne hitap edecektir. Finansal kiralama denince maliyet dezavantajı nedeni ile tercih etmeyen likidite ve kredibilite sıkıntısı bulunmayan büyük şirketler O/L’in önemli bir hedef kitlesidir.
Kiracı Açısından Avantajları
o        Bilanço dışı bir yatırım finansman tekniği olması da O/L’i büyük şirketler nezdinde de kayda değer bir finansman seçeneği durumuna sokacaktır. Sermaye yatırımı yapılmasına gerek kalmaz.
o        Net özkaynak maliyeti düşer.
o        Borçlanma kapasitesi arttırılır.
o        Finansman kapasitesi serbest kalır ve verimli yatırımlara ayrılabilir.
o        Kiracı mala ilişkin riski de üzerinden atmaktadır.
o        Kiracı, ödediği kiraları giderleştirebilmekte ve böylece vergi avantajından yararlanmaktadır.
o        Faaliyet kiralamasında kiracı işleme konu edilen yatırım malı için amortisman ayıramamaktadır.
o        Birçok ülke mevzuatına göre kiracı belirli süreler içinde ihbar ettiği takdirde, kiralama sözleşmesini feshetme, işleme konu olan malın yenilenmesi ve teknolojiye ayak uydurmasının sağlanmasını talep etme hakkına sahiptir.
Kiralayan Açısından Dezavantajları
o        Faaliyet kiralamasında sözleşmeye konu olan malın bakım, onarım ve sigorta bedelleri finansal kiralama şirketince karşılanır fakat bu masraflar kiracıya da yansıtılabilmektedir.
o        Mal mülkiyeti kiralayanda olduğu için amortismanı da kendisi ayırmaktadır.
o        Kiracı, sözleşmeyi feshetme hakkına sahiptir.
o        Faaliyet kiralamasında mal mülkiyeti kiralayan tarafında kaldığı için kredilendirme işlemlerinde gerçek mal riski ve artık değer(residual value) riski de gündeme gelmektedir.
Kiracı Açısından Dezavantajları
o        Bakım, onarım ve sigorta maliyeti kiralayan üzerinde olduğu için bu bedeller kira olarak kiracıya yansıtılabilmekte ve malın maliyet değeri yüksek olabilmektedir.
 
Hazırlayan: Rukiye Üke

[1] Aşağıdaki koşulların herhangi birinin varlığı durumunda da kiralama işlemi finansal kiralama sayılır:
a) Finansal kiralama sözleşmesinin kiracı tarafından feshi durumunda, kiralayanın bu sözleşmeden oluşan zararları kiracı tarafından üstleniliyorsa,
b) Finansal kiralama konusu varlığın hurda değerinin gerçeğe uygun değerinde meydana gelen değişikliklerden dolayı kiracının kar ve zararları kira saptanmasında dikkate alınıyorsa,
c) Kira tutarları, piyasada oluşan kira tutarlarının önemli ölçüde altında kaldığı durumlarda bile kiracının kira dönemini ikinci kez sözleşme koşullarıyla devam ettirme olanağı varsa.

1 yorum:

Merhaba kıymetli okuyucularım,
Yorumları denetlemeden siteye koyamıyorum. Maalesef uygun olmayan içerikler paylaşan kullanıcılar oluyor ve bunun siteyi ziyaret eden insanları olumsuz etkilemesini istemiyorum. Vaktimin darlığından her zaman yorumlarınıza da yanıt veremiyorum. Anlayışınız için teşekkür ederim.