9 Ekim 2012 Salı

Dünyada Kıyı Bankacılığı Merkezlerinin Çeşitleri

Dünyadaki kıyı bankacılığı merkezlerini; büyük finansal merkezlere yakınlığına bağlı olarak, “merkez-çevre” ayrımına benzer bir sınıflandırmaya tabi tutmak mümkündür. New York, Londra, Zürich gibi dünya finans piyasalarına yön veren büyük merkezlere yakın kıyı bankalarına merkez kıyı bankacılığı merkezleri denilmektedir. Söz konusu merkezlerden uzak noktalar ise çevre kıyı bankacılığı merkezleri olarak adlandırılmaktadır.
              

Kayıt Kıyı Bankacılığı Merkezleri ve Fonksiyonel Kıyı Bankacılığı Merkezleri

Gerçek bankacılığın söz konusu olmadığı halde, uluslararası bankaların az sayıda şube açarak veya hiç şube açmayıp (diğer bankaların aracılığı ile temsil edilmek suretiyle) faaliyette bulundukları ve başka finansal merkezlerde gerçekleştirdikleri, kredi, tahvil gibi işlemleri, vergi avantajı nedeniyle üzerlerinden geçirdikleri ve muhasebe kayıtlarını tuttukları finansal merkezlerdir. Kayıt merkezleri, fonların kaynaklarının ve kullanımının tamamen dıştan dışa gerçekleştirildiği, finansal aracılığı tamamen yabancılar arasında geçen antrepo olarak görülmektedir. Bu tür merkezlerde genellikle herhangi bir kambiyo veya vergi denetimi yapılmadığı, kıyı bankacılığı yapan finansal kuruluşlarca söz konusu merkezlerde bulunma karşılığında sadece yıllık belli bir ücret ödendiği belirtilmektedir. Pirinç levha işlemleri merkezi olarak da anılan kayıt merkezlerinde, az sayıda şubeyle veya diğer bankalarca temsil edilmek suretiyle faaliyet gösteren uluslararası bankalar, diğer finansal merkezlerde gerçekleştirdikleri kredi ve tahvil operasyonlarını muhasebeleştirmek suretiyle belirli bir vergi avantajını sağlayabilmektedirler. Kayıt merkezlerine Hollanda Antileri ve Cayman Adaları örnek olarak verilebilir.[1]

Fonksiyonel merkezler işlemlerin bizzat gerçekleştirildiği, mevduat toplama, fon temin etme, toplanan fonların krediye dönüştürülmesi, kredi sübvansiyonlarına katılma gibi her türlü uluslararası bankacılık faaliyetlerinin yürütüldüğü merkezlerdir. Euro pazarların faaliyetlerinin yürütüldüğü merkezlerdir. Euro pazarların bir halkası olarak kabul edilen bu merkezler dünya finans piyasaları arasında bağ kurmak ve fazla fonu olanlardan fon açığı olan merkezlere aktarılmasında aracılık etmektedirler. Bu merkezlerde işlemler, pirinç levha merkezlerde gerçekleştiği gibi paravan şubeler kullanılarak kâğıt üzerinde yapılmamakta, bizzat kıyı bankacılığının faaliyet konusu olan işlemler gerçekleştirilmektedir. Uluslararası finans piyasalarını incelediğimizde, fonksiyonel kıyı bankacılığının daha çok sanayisi gelişmiş, ekonomisi güçlü, siyasi istikrarı sağlamış ve yerel alt yapıya sahip ülkelerin merkezlerinde oluştuğu gözlenmektedir.

Kıyı Bankacılığında Fon Sağlama Merkezleri ve Fon Toplama Merkezleri

Fon sağlama merkezleri, dış dünyadan gelen fonların ağırlıklı olarak iç piyasadaki yerel projelerin finansmanında kullanılmasını sağlayan merkezlerdir. Bu merkezler bölge ekonomisinin gelişmesinde çok önemli etkilere sahip olabilirler. Panama ve Singapur bu merkezlere verilebilecek en güzel örnektir. Nitekim Singapur, Asya dolar piyasasından topladığı fonları ülke içinde kullandırarak kar elde etmektedir.

Fon toplama merkezleri ise faaliyette bulundukları bölgeden topladıkları fonları dış merkezlere yatırarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu nedenle bu tür merkezler fon toplama imkânlarının geniş olduğu zengin yörelerde kurulmakta ve faaliyette bulundukları bölgeden topladıkları fonların, çoğunluğuna uluslararası düzeyde yüksek karlı ve düşük riskli yatırım teklifleri sunmaktadır. Fon toplama merkezlerine verilebilecek bir örnek Bahreyn’dir. Petrol zengini ülkelerin bulunduğu Orta Doğu’da yer alan Bahreyn, özellikle Suudi Arabistan ve Kuveyt fonlarına, merkez konumunu sürdürmektedir.



[1] Emin Subaşı, “Bahreyn’de Kıyı Bankacılığı ve Bölge Ekonomilerine Katkısı”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü, 2007, s.42.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Merhaba kıymetli okuyucularım,
Yorumları denetlemeden siteye koyamıyorum. Maalesef uygun olmayan içerikler paylaşan kullanıcılar oluyor ve bunun siteyi ziyaret eden insanları olumsuz etkilemesini istemiyorum. Vaktimin darlığından her zaman yorumlarınıza da yanıt veremiyorum. Anlayışınız için teşekkür ederim.