Sendikasyon Kredileri ve Katılım Bankacılığında Uygulaması

Lider banka önderliğinde birden fazla banka veya benzeri ödünç veren kurum tarafından kurulan şirketler birliği tarafından, belli bir amaç için yine kurumlara (bankalar veya büyük holdinglere) büyük tutarlarda verilen uluslararası kredilere sendikasyon kredisi denir.

Bankacılık sektörü açısından mevduat dışı borç kaynakları arasında alınan kredilerden biridir.

Mali kriz içine giren bankalar riski minimize etmek ve kredilerin geri dönüşünü sağlamak için sendikasyon kredilerine önem verilmeye başlanmıştır.

İlk olarak Londra’daki tacir bankalar müşterilerine düzenledikleri büyük krediler için sendikasyon tekniğini kullanmışlardır.

Sendikasyon Kredisinin Avantajları

Borçlu Açısından:

Ø  Kredinin miktarı. Tek bir bankadan sağlamak zor. Yönetim Kolaylığı

Ø  Büyük miktardaki kredinin süratli bir şekilde sağlanması. Borçlu fonun belirli bir süre sağlanacağından emindir. Yatırımlar yarım kalmayacaktır.

Ø  Kendisini tanımayan kuruluşlardan düşük maliyetlerle borçlanabilmesi.

Ø  İtibarın Artması.

Borç Veren Açısından:

Ø  Aktif Portföyleri zenginleşir ve etkinleşir.

Ø  Komisyon Geliri

Ø  Risk Dağıtımı

Ø  Yeni Kredi Pazarları

Sendikasyon Talebini Etkileyen Faktörler:

Ø  Ekonomik Koşullar

Ø  Borç Finansman İhtiyacı

Ø  Para Talebi

Ø  Döviz Kuru Dalgalanmaları

Ø  Farklı bir Finansman Çeşidinin Tercihi

Sendikasyon Arzını Etkileyen Faktörler:

Ø  Bankaların durumu ve bunun borçlanma üzerindeki etkileri

Ø  Kapitalizasyon Oranları

Ø  Bankaların belli başlı alıcılar ile olan ilişkileri

Ø  Risk Faktörleri

Ø  Bankalar arası rekabet

Sendikasyon Kredisinin Temel Özellikleri

Kredinin Büyüklüğü: Sendikasyon borç vermeden doğan riskin dağıtıldığı bir tekniktir.

Vade: Genellikle orta ve uzun vadelidir.

Değişken Faiz: Sabit Faiz kullanılmaz. Değişken faizle fiyatlama yapılır. (LIBOR, FIBOR)

Kreditörün Maliyeti + Risk Primi (Spread)

Ortak Faiz Oranı: Yapılan sözleşmeye göre farklılık göstermesine rağmen genellikle borçlu kredi verenlere aynı faiz oranı üzerinden ödeme yapar.

Sorumlulukların Ayrılığı: Her kreditör kendi payı nispetinde sorumludur.

Açıklık: Piyasalarda sendikasyonun bilinmesi borçlu açısından itibar demektir.

Dokümantasyon: Sağlanacak kredinin miktarı, kredinin vadesi, Anapara ve faizin geri ödenme koşulları, kredinin amacı, kredinin maliyeti, Lider banka garantisinin olup olmaması.

Taraflar ve Görevleri

Borçlu ve kredi veren bulunur.

Lider Yönetici (Lead Manager) : Sendikasyon için borçludan yetki alırlar. (Management fee)

            * Bilgi Kitapçığının Hazırlanması

             * Sendikasyon Daveti

             * İmza Töreni Hazırlıkları

             * Sendikasyonun İlanı

Yükleniciler (Underwriters) : Daha sonra Yöneticilere ve Katılımcılara satmak üzere tüm krediyi taahhüt ederler.

Yöneticiler: En yüksek katılım miktarına sahiptir. En alt katılım miktarı belirlenir.

Yardımcı Yöneticiler:  Katılım miktarı Yöneticilerden azdır.

Katılımcılar: En az katılım payına sahiptirler. Krediyi underwrite eden bankalar taahhütlerini katılımcılara satarlar.

Ajan Banka: Genellikle lider banka bu görevi yürütür. (Agency Fee)

             * Vadesinde faizin tahsili ve katılımcılara ödenmesi.

            * Kredinin amacına uygun kullanılıp kullanılmaması.

            * Vade sonunda anapara ve faizin borçludan tahsil edilerek ödenmesini sağlamak.     

                         * Borçlunun moralitesini takip etmek.

Sendikasyon Kredilerinde Güncel Durum

Avrupa Ülke ekonomilerinde yaşanan olumsuz gelişmelerin gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarındaki düzensizlik, sendikasyon kredisi maliyetlerinde artışa sebep olmasına rağmen ülkemizdeki bankacılık sektörünün güçlü yapısı ve bilanço küçültmesi operasyonlarından nispeten daha az etkilenen ülkelerden borçlandığı dikkate alındığında, reel sektörün talebinin canlı olması halinde mevcut borçlanma seviyelerini koruyabileceği düşünülmektedir.

Sendikasyon kredilerinin çoğunda ticari bankaların katılımı görülmektedir çünkü bu kredilerin çoğu dış ticaretin finansmanında, kısa, orta ve uzun vadeli ihracatın finansmanına kullanılmak üzere alınmaktadır. Kısa vadeli ihracat finansmanı olarak; Reeskont Kredisi, Sevk Öncesi ve Sonrası İhracat Kredisi, Kobi İhracata hazırlık kredisi, orta ve uzun vadeli ihracat finansmanı olarak; İhracata Yönelik İşletme Sermayasi Kredisi, İhracata Yönelik Yatırım Kredisi kullandırılmaktadır. Ayrıca sendikasyon kredileri, YP ve DEK kullandırımı yapılan işletme kredileri olarak kullandırım yapılabildiği gibi tüketicilere yönelik TL kullandırımları da yapılmakta ve böylece kullandırımlardan fiyat avantajı sağlanmaktadır. Son dönemde yapılan sendikasyon kredisi anlaşmaları da aşağıda belirtilmiştir:

  

Garanti Bankası Libor/Euribor+125 bps ile 2012 yılının en düşük maliyetli sendikasyon kredisi işlemini de gerçekleştirdi.

Albaraka Türk, 450 milyon dolarlık katılım bankacılığı sektörünün en büyük sendikasyon kredisi için 16 ülkeden 32 banka ve finansal kuruluşla anlaşma imzaladı. 

İş Bankası, 22 ülkeden 51 bankanın katılımıyla, 1,2 milyar ABD Dolarının üzerinde sendikasyon kredisine imza attı. Sendikasyon kredisi ayrıca Türk bankalarınca bu yıl içinde gerçekleştirilen işlemler arasında en yüksek katılımcı banka ve ülke sayısına sahip olma özelliğini taşıyor.

 

Katılım Bankacılığında Sendikasyon Kredisi

Murabaha Sendikasyonu olarak adlandırılmaktadır. Murabaha sendikasyon işleminde kredi kullanan banka adına hareket eden “Yatırım Vekili” tarafından uluslararası emtia piyasalarından işlem yapılarak kredi kullandırılır.

Katılım Bankalarının almış olduğu sendikasyon kredisi teverruk satışı[1] yöntemine dayanır.

Müşterilere sendikasyon kredisi, sağlarken sendikasyon kredilerinin dinen meşru yatırım yöntemlerine dayanarak kredi temin edilmelidir.

Geleneksel banka veya diğer finans kuruluşları ile konsorsiyum oluşturulduğunda aslolan Katılım bankasının lider banka olmasıdır fakat sözleşmeler dinen meşru olduğu müddetçe diğer bankalar da lider banka olabilir.

Bir bölümü geleneksel yollarla finanse edilen bir proje sendikasyon kredisi için iki finansmanın hesapları ayrı tutulmalı, liderlik ve yönetim düzenin de ayrı tutulması gerekir. Müracaat ücreti almak uygun değildir.

 

Yazan: Rukiye Üke

---

[1] Nakit bulmak amacıyla bir şahıstan vadeli olarak alınan malı bir başka şahsa peşin satmaya ise “teverruk satışı” denilir.

Teverruk Satışı aşağıdaki gibi gerçekleşmektedir.

1. A bankası, B konsorsiyumundan taksitle mal almak istediğini belirtir. B konsorsiyumu malı temin eder ve A bankasına taksitle satar. Böylece A bankası, B konsorsiyumuna taksitle borçlanmış olur. Daha sonra A bankası malı peşin bedelle satması için B konsorsiyumuna vekalet verir. (Bazı İslam Bankaları’nın Danışma Kurulları bu vekaletin verilmemesi, malı almış olan A bankasının bizzat kendisinin bu malı satması gerektiğini söyler.) B konsorsiyumu malı satar ve parasını A bankasına gönderir veya A bankası bu malı bizzat satarak nakit elde eder.

2. B konsorsiyumu kendisi adına mal alımı yapması için A bankasına vekalet verir. A bankası bu vekalete dayanarak B konsorsiyumu adına mal alır. Malın bedelini B konsorsiyumu öder. A bankası bu malı taksitle B konsorsiyumundan alır. A bankası malı peşin satar ve nakit elde etmiş olur.